Mijn vrouw heeft Alzheimer. Zij schrijft daar regelmatig over in korte stukjes, ook op het Juwelenschip. Dat zijn interessante verhalen – onomwonden, geestig, rauw, eerlijk, lief. Het decorumverlies doet haar goed. Zij was altijd al kort door de bocht, maar nu heeft zij helemaal geen geduld meer met de kleren van de keizer, ook niet met de kleren van de keizer die zij zichzelf heeft omgehangen.
Het is nog maar kort geleden dat de diagnose is gesteld, iets minder dan een jaar, maar ik vermoedde het al een jaar of vier. Zij vergat de laatste jaren veel en raakte haar oriëntatie in ruimte en tijd kwijt. Daarmee bedoel ik dat zij vaak niet meer wist welke dag van de week het was of wat wij gisteren hadden gedaan en ik bedoel ermee dat zij in een vreemde omgeving de weg niet meer wist, naar de wc bijvoorbeeld of naar de buitendeur. Aanvankelijk reageerde ik geërgerd, vooral op het vergeten, vooral wanneer zij iets vergat dat mij betrof – ik vatte het persoonlijk op. Ik merkte hoezeer ik onderhevig was aan de beroepsdeformatie om voortdurend in psychologische/relationele termen te denken. Dat was afkicken! Nu, na een aantal flinke schokken, betrek ik hetgeen zij doet en laat niet meer om te beginnen op mijzelf of op onze verhouding. Dat is wel zo rustig.
Een gevolg van een en ander is dat ik veel meer moet improviseren, meer moet spelen, meer actief moet liefhebben. Ik kan minder (bijna niet) terugvallen op afspraken en rationele overwegingen. Sfeer is belangrijker dan begrip – spel en lichtheid openen deuren, terwijl zwaarte en zorg en planningsgerichtheid de boel op slot zet.
Dat is niet altijd even makkelijk, want ik moet wel plannen. Ik ben nu degene die onze agenda’s in zijn hoofd heeft, die de bankzaken regelt, afspraken maakt en haar afspraken controleert, verzekeringen regelt, inplant wanneer we boodschappen gaan doen en moet overleggen met allerlei telefonische hulpdiensten en servicecentra. Zij vindt heel vaak al dat geregel onzin, want zij leeft een groot deel van de tijd in het nu, in het voortdurende nu, daar geniet zij van, en waarom moet ik toch steeds dat genieten doorbreken met mijn gefiets door de tijd?!
Vaak heeft zij daar gelijk in. En regelmatig bind ik dan ook in en doe ik het rustiger aan, meer vanuit genoeglijkheid, meer met oog voor de kleine dingen. Maar, maar, maar de agenda’s, de lijstjes, de regelzaken zitten wel in mijn hoofd, en de volgorde van de dingen ligt wel voortdurend op mijn bord. En ik word duidelijk ook een dagje ouder.
Al die lagen
Er zijn voors en tegens. Regelmatig lig ik op apengapen. En regelmatig ook geniet ik van onze nieuwe verhouding. Ik ben dol op deze vrouw, al bijna 40 jaar, en ik houd niet alleen van haar buitenlaag, haar uiterlijke schoonheid en haar vermogens, maar ook van al die lagen daaronder, die nu meer en meer bloot komen te liggen, ik houd ook (hoe gek dat ook mag klinken) van datgene waarvan ik niet houd, wat ik lelijk vind en onaangenaam, maar wat zij, die vrouw die ik ken en niet ken, is of in ieder geval tentoonspreidt.
Er staat mij nog heel wat te wachten, dat besef ik, want wat gaat er nog meer wegvallen, laag na laag, en wat blijft erover?
We kennen elkaar meer dan 40 jaar, maar hoelang 40 jaar ook is, het is herinnering en herinnering kalft af en lost op door die eiwitten die de hersenen wegslijpen. Er komt dus een tijd, als wij zolang leven, dat zij niet meer zal weten wie ik ben. Een vriend vertelde mij pas geleden over zijn zus die steeds weer in paniek het huis uitrende omdat er een vreemde man in huis was voor wie zij bang was, want wat deed die man daar en wat wilde hij van haar? Die vreemde man, je begrijpt het al, was haar man. Zo’n vreemde man in haar huis kan ik ook worden. Zo’n vreemde man ben ik soms nu al, want niets is meer vanzelfsprekend – de afspraken niet, de rituelen die we samen hebben opgebouwd, de vormen.
Vrijen
Hoe zal het gaan met vrijen? Ons liefdesleven is altijd nogal actief geweest en nog steeds zijn wij hartstochtelijke oudjes die het graag en vaak met elkaar doen. Voor een deel vinden we steeds weer opnieuw het wiel uit, voor een deel is het steeds weer opnieuw op vrijersvoeten zijn, met ervaring en met verlegenheid, maar voor een deel zijn er natuurlijk ook patronen in de seks waarop we kunnen terugvallen, een gemeenschappelijke geschiedenis, trucjes om hobbels op de weg te kunnen passeren en trucjes ook uit gemakzucht. Hoe zal het zijn wanneer zij mij niet meer herkent als de liefde van haar leven? Wanneer zij mij ziet als die meneer? Hoe zal dat zijn voor haar, voor mij? Valt zij dan nog op die meneer? Val ik nog op haar? Wat als de persoon bijna geheel is verdampt en het lichaam is verouderd? Wat blijft er dan over aan liefde en eros en seks?
Ik kan mij voorstellen, zo zat ik er gisteravond ook met haar over te praten, dat zij mij niet meer herkent (misschien herken ik haar dan ook niet meer, wie weet?) en dat ik haar toch weet te versieren, puur door wie ik ben, door hoe ik ben. Ik kan dan geen beroep meer doen op alles wat ik weet, wat ik gelezen heb, mijn gave van het woord. Die troeven zijn dan uitgespeeld. Het zal veel directer gaan. Of niet gaan. En het versieren zal dan wel snel moeten gebeuren, meer dan 3 minuten heb ik waarschijnlijk niet, want langer werkt dat geheugen dan niet. Het is best mogelijk dat het nog steeds klikt tussen ons wanneer al die lagen zijn weggesleten en we niet meer gevestigd zijn in een geschiedenis. Het is ook best mogelijk dat er dan niets meer is. Dag meneer, dag mevrouw, dag liefde van een vorig leven.
Ik ben benieuwd. De antwoorden zullen komen als we tijd van leven hebben. Die antwoorden zullen anders zijn dan ik nu verwacht. Ze zullen schokkend zijn bij tijd en wijle, ontluisterend, niet overeenstemmend met de romantische voorstellingen en verwachtingen die zij en ik mogelijk nog in ons meedragen. Maar ik vind het eerlijk gezegd een heel leuke gedachte dat mijn vrouw niet van mij is, dat ik haar ken en niet ken, dat er geen zekerheid is, geen enkele garantie, niet in de liefde, niet in de seks. Het is scheppen of ondergaan. Liefhebben of wegzakken in depressie. Waarheid of de valse romantiek van RTL4. Tot op het bot. Ik ben benieuwd.
Geef een reactie