Er was eens, zo vertelt een Japans verhaal, een samoerai op een schip. De samoerai leunde over de reling en keek uit over de zee. Toen, doordat hij een verkeerde beweging maakte, schoot zijn zwaard uit de schede en viel…

Once upon a time leidde ik een groep waarin een van de deelnemers een patiënt bleek te zijn van een leerling van Arthur Janov. Ik had van Janov toentertijd één boek gelezen, The Primal Scream (in het Nederlands vertaald als…

De eerste aflevering van deze nieuwe serie is een verkorte en enigszins gewijzigde weergave van de inleiding tot een lang artikel dat ik iets meer dan tien jaar geleden schreef. Het was getiteld De oorzaak van het lijden. In dit…

Veel mensen zijn de laatste decennia geïnteresseerd in de pijn van, zoals men het noemt, het innerlijke kind. Men wisselt uit over smartelijke ervaringen die men lange tijd heeft verdrongen of half is vergeten en die nu weer in het…

Eerst David Bowie. Toen Prince. Nu Leonard Cohen. Van deze drie was Leonard Cohen het meest als een vriend, een reisgenoot. Bijna iedere dag de laatste maanden luisterde ik naar zijn woorden en zijn muziek. Ik sprak gisteravond een vrouw…

Willem en Reinoud Van Vlissingen waren even oud. Beiden in 1921 geboren. Van Vlissingen zat ondergedoken toen Willem in de loopgraven lag. Hij las Martin Buber in de onderduik. Zo verschillend was het waar Willem en Reinoud zich mee verbonden:…

Waarom houdt dit alles mij toch zo bezig? Ik vraag het mij voortdurend af. Er blijft zich iets aan mij opdringen, en als ik het probeer te pakken ontsnapt het mij. Ik vertel graag verhalen, waar gebeurd, die zich als…

Ik heb twee campagnes meegemaakt en beide keren lag er een grauwe sluier over het begin. Letterlijk. Een grauwe sluier rond de fabriek en boven het water. De eerste suikerbieten werden per vrachtwagen aangevoerd. Ze gingen aan de zijkant de…

Ik had het altijd geweten. Er was niets, niks, niets. Al die vriendelijkheid van de mensen, het zogenaamde fatsoen, was een dun laagje, een masker waarmee de werkelijkheid van het bestaan werd afgedekt. Daaronder was het iedereen tegen de ander.…

Dat had ik eerder gehoord. Ook mijn oom Jan, een goede vriend van mijn vader, had zich om die reden bij de SS aangemeld. Om Nederland en Europa te beschermen tegen het gevaar uit het Oosten. Oom Jan was later…