Christen zonder kerk – Deel 6 Dat gat

Mijn dank weer voor de reacties. Ik laat mij vandaag inspireren door de vraag van Victorine. Zij schreef gisteren: Welke richting ging die komeet oorspronkelijk op? Waar toe heb jij hem bijgestuurd? Kun je daar iets meer over zeggen?

Ik vermoed dat in deze tijd bij ieder een beetje nadenkend mens de bliksem inslaat in de heilige huisjes. Er komt een moment, vaak heel plotseling, dat je beseft dat alles wat je tot nu toe hebt geloofd van nul en generlei waarde is. Je beseft dat alles relatief is en dat er geen omringende goedheid is die jou op het goede spoor houdt of een vastliggende bestemming die zorgt dat hoe dan ook alles goed komt.
Dat is een uiterst belangrijk moment, omdat je dan opeens beseft dat de volle verantwoordelijkheid voor je bestaan op jou rust en dat er uiteindelijk niemand en niets is die/dat deze verantwoordelijkheid van jou kan overnemen. Het is ook een bijzonder gevaarlijk moment, omdat je, wanneer dit besef van zinloosheid toeslaat en je denken doordringt, binnen de kortste keren kunt afglijden in de oneindige tunnel van het nihilisme.

Het is voor ieder bewust levend mens noodzakelijk dat hij of zij die oneindige leegte kent, dat oneindige vallen, waarin geen zekerheid is. Het is noodzakelijk dat hij dit kent als tegengif tegen de materialistische spiritualiteit, de Sinterklaas-godsdiensten en ideologieën, die beloven dat alles goed komt als je je maar  braaf aan hun regels houdt.

In het besef van leegte vallen alle kapsones en ijdele strevingen weg. Dat is goed, het is een reinigingsproces, maar dan moet je je, als je je ziel niet wilt verliezen, weer toewenden naar de wereld. Om het eens boeddhistisch te zeggen: het besef van leegte dient hand en hand te gaan met zijn in mededogen.
Als de leegte toeslaat, is het wenselijk dat hij niet in het hart van het bestaan, in het centrum van het huis, inslaat. Laat hem als het even kan, deo volente, ijs en weder dienende, inslaan aan de rand van het huis, zodat hij kan worden onderkend zonder dat je er meteen door wordt opgeslokt.

De Indische wijsgeer Nagarjoena zei: Het is triest om de mensen te zien die bij vergissing geloof hechten aan een materiële, concrete werkelijkheid, maar meer beklagenswaardig zijn zij die in leegte geloven. De mensen die in iets geloven kunnen met verschillende soorten oefeningen worden geholpen, door middel van vaardig handelen. Voor degenen echter die zijn gevallen in de afgrond van de leegte is het bijna onmogelijk om daaruit overeind te komen, omdat het lijkt alsof er geen houvast is, geen treden, geen geleidelijke vooruitgang, en dat er niets gedaan kan worden.

Er zijn tijden dat je je van God en alle mensen verlaten voelt. Alles is dor en leeg. Alle warmte en liefde van vroeger lijkt illusie te zijn. Alle succes verbleekt. Niets houdt stand. Alles gaat ten onder. Vergeefs. Zo is het. Zo zal het altijd zijn. Er is geen einde aan.
Dat gat. Dat je het zo ziet. Dat je de enorme zuigkracht daarvan ervaart. Dat je er voorgoed een einde aan wilt maken. Dat hebben we allemaal in huis.

In mijn droom wil Jezus in colbert dat ik dit zie en ervaar. Hij heeft het ook zelf ervaren, lees ik in de Bijbel, in het Evangelie van Markus, waar hij vlak voor zijn dood zegt: ‘Mijn God, mijn God, waarom hebt ge mij verlaten?’
Hij helpt mij zelfs om die richting op te gaan. Niets moet verhoed worden. Vermijden lost niets op. Zo is de weg.
Het is werkelijk riskant. Want het kan fout gaan. In ieder huis.

En voor wie zich niet verliest in de leegte, in de ironie, in het cynisme, in het nihilisme en alle drugs die daarbij horen, voor wie zich geen oor laat aannaaien en zich wendt naar de wereld, begint het echte onderricht.