Pasgeleden nog heb ik weer eens de gevolgen gezien van een hevige storm in een bosrijk gebied als het Rothaargebergte, waar wij regelmatig verblijven: Grote vlakken woestenij van als dominostenen omgekegelde sparren. Overal tegen de hellingen op grauw-gelige percelen van ontwortelde en afgeknapte bomen. Ook vlakbij ons huis. En te midden van die ravage rent dan onaangedaan rap een eekhoorntje, springend van tak tot tak, dwars door alles heen. Meer horizontaal dan hij gewend is, maar toch: dit is zijn huis, hier vindt hij zijn weg.
De afgelopen 8 jaar heb ik van nabij de gevolgen van de alzheimer in het brein van mijn vrouw, Hanneke, kunnen meemaken. Als een storm die alles lijkt aan te tasten. Steeds valt er weer iets weg. Grote lege vlakken, waar herinneringen waren, waar kennis van zaken was en waar woorden ter beschikking stonden. Het is een voortschrijdend verlies van vermogens.
Tegelijkertijd moet ik steeds weer met verwondering constateren dat hierin, in dit ontwortelde woud, iets onaangetast is. Bij gebrek aan een beter woord noem ik dat iets maar geest, eigenlijk in navolging van Longchenpa de aard van de geest. Ik zou ook kunnen zeggen: de inblazer van adem of de danser in het hart van de mandala, maar dan wordt het weer zo bijzonder, terwijl het het meest gewone is, de kern van de zaak, dit eekhoorntje, de geest.
Dat de geest niet een hypothetisch iets is, zie ik bij mijn vrouw. Te midden van de afbraak stopt de sprankeling niet. Er is humor, zoals er altijd humor is geweest. Er zijn precieze waarnemingen, er is onomwonden commentaar op situaties, stille aandacht, uitstralende genegenheid, en er vinden blijde ontdekkingen plaats, er worden tekeningen gemaakt en er wordt gezongen en gedanst. Het huis staat op instorten, maar de bewoner kijkt glimlachend naar buiten en knikt mij toe.
Het gaat met hiaten, als het ware stotterend, onderbroken door gevoelsgolven, de frustratie van de falende expressiemiddelen. Er vindt vertraging plaats, verbrokkeling en verduistering, maar het is onmiskenbaar Hanneke die beweegt en dat wat haar altijd heeft bewogen. Het is niet de Hanneke die gestudeerd heeft, maar wel de Hanneke die vanuit iets juist dat ging studeren. Het is de geest die haar heeft bezield en die nog steeds, nu haar lichaam en psyche het laten afweten, door haar heen blaast. Die adem, die lach.
De geest gaat inderdaad waar hij gaan wil, de geest voegt zich naar de situatie en wordt toch niet door de situatie bepaald, want de manifestatie gaat door in de vorm die ter beschikking staat.
Voor ‘dit eekhoorntje’ is alles doorgang, is iedere vorm een opstap, ook iedere hoedanigheid die wij mensen een mislukking noemen, zoals ziekte en gebrek. Sterker nog: voor de geest is er geen ziekte en gebrek.
De geest drukt zich uit binnen het beschikbare palet van mogelijkheden. Niet de beperking is bepalend, maar de expressie – het aanwezig zijn in de beperking. De presentie.
Presentie, dat is een goed woord! Presentie is tegenwoordige tijd. Altijd nu. Het presentje dat nu wordt aangeboden.
Alsjeblieft.
Hoe mooi verword deze beleving samen
De kunstenares Franscisca Tollenaar heeft dit ontwortelde bos in het hoofd van haar vader eens zo bijzonder indringend getekend. In Ontmoetingen voorbij Alzheimer, met gedichten en een naschrift van Anne C. Possel, een vroegere leerling van jou. Helaas alleen nog tweedehands te koop.
Dank voor je begeesterende waarneming, Hans. En voor je prachtige tekening, Hanneke.
Paul Mulders, ook een oud-leerling en later de tuinman van deVoorde in Steyl.
Heel leerzaam, Hans. Ik heb je verhaal doorgestuurd naar mijn collega geestelijk verzorgers, en ga met hen erover in gesprek. Dank je hiervoor.
Jaren werkte ik tijdens mijn riagg tijd met mensen met alzheimer. En dit is het, dit is wat ik zo vaak zag maar er geen tekst voor had. Nu wel.
Zo waar, en zo precies verwoord.
Maar ook, de jarenlange beoefening van die geest, van die presentie, maakt het presentje groter en vaker aanwezig. Vermoed ik.
Wat mooi en liefdevol voor alles wat leeft. Bedankt voor het delen
prachtig beeld, prettig down to soul
Dankjewel… de geest blijft ….Iets wat er gewoon is door alles heen…
Prachtige tekening Hanneke …dank daar voor …knuffel
Niet alleen zien wat wegvalt, maar ook wat blijft, wat er steeds is.
Dankjewel!
Hans, dat geeft gelijk een nieuwe invulling aan die door Hanneke gehate afkorting PGB:
Presente Geest Blijft.
Daar zal ze mee instemmen!
“Tjonge, tjonge “‘van Hanneke op 10 juli 2017 zegt het al: Je niet verliezen in de onmogelijkheden . En dank Hanneke voor je kleurrijke tekeningen! Ook daar sprankeling.
Dank je wel.
…”voor de geest is er geen ziekte en gebrek”.
Daar kan ik me de komende periode op bezinnen.
Ik wens jullie alvast fijne, warme, liefdevolle
humorvolle en swingende feestdagen toe.
Wat mooi en wat ontroerend door het beeld van het eekhoorntje dat zijn/haar weg vindt, dwars door alles heen.
Dank je wel!
Wat een heerlijke tekst, en een heerlijke tekening. En precies wat ik vandaag nodig had, dank je wel:
“De geest drukt zich uit binnen het beschikbare palet van mogelijkheden. Niet de beperking is bepalend, maar de expressie – het aanwezig zijn in de beperking. De presentie.”