Rouwen is niet alleen een gevoelsmatige verwerking van verlies, het is ook een puur lichamelijk gebeuren. Vooral de eerste weken en maanden na het heengaan van Hanneke voelde ik mij verscheurd, lichamelijk, energetisch. Het weefsel waarin Hanneke en ik waren opgenomen was gescheurd. Vooral in de nachten was het hevig. ‘Er wordt aan mij getimmerd,’ zei ik, maar er werd om te beginnen vooral veel gesloopt.
Ik wist het van tevoren, maar niet dat het zo zou zijn. Zo fysiek vermoeiend en zo psychisch verwarrend. Als een examen dat maar duurde en duurde. Ik zocht naar een antwoord, maar een antwoord waarop? Want als je een antwoord wilt vinden moet er toch eerst een vraag zijn.
Nu zeg ik: juist deze chaos en verwarring was de opgave. Er was geen oplossing, het was onmogelijk om orde aan te brengen. Het gebroken zijn hoorde erbij, want ik werd losgebroken. Het was een examen, geen examen met een antwoord, maar een examen in zijn. Zonder een examinator aan de andere kant van de tafel.
Overdag waren er vragen genoeg. Ik vond antwoorden, inzichten, ik schreef, was geïnspireerd, vaak heel gelukkig. Daar was niets mis mee, het was geen ontwijking of vlucht, ik was vele jaren dienstbaar geweest, mijn land had braak gelegen en er begon nu van alles te ontkiemen. Overdag deed ik van alles en beleefde ik van alles, ik bewerkte als het ware de aarde. In de nachten daarentegen was ik weerloos en onderging ik. Ik was zelf de aarde en werd omgespit, wat ik was, wie ik meende te zijn, wie ik met Hanneke was geweest.
Woest en ledig, dat was het. En dat is het nog steeds. De chaos, dat wat niet bevat kan worden. ‘Irrsal und Wirrsal’, zoals Martin Buber en Franz Rosenzweig het vertalen. Dat is, ik zeg het weer, niet opgelost, er is geen weg in gekomen. Dieper dan ooit weet ik dat ik geen macht heb en geen overzicht. Ik besef dat dit alles voorlopig is. Het is doorleven en stap voor stap gaan.
Nu zijn we een paar maanden verder en het is milder. Het alsof ik opnieuw met een zacht penseel in de wereld word geschilderd.
Ik moet denken aan een van mijn dochters, die ik leerde om te gooien en vangen met een bal. Zij was bang voor de bal, dat hij haar pijn zou doen. Ik gooide de bal met een boogje. Dat deden we zo een tijdje en opeens riep ze: ‘De bal komt in mijn hand!’ Dat was een ontdekking. Ze ving niet, ze greep niet, de bal kwam naar haar toe en voegde zich naar haar hand.
Zo is het ook met mij. Zo schrijf ik, zo werk ik, zo heb ik lief. Ik steek mijn hand uit en de bal komt in mijn hand.
wat intens mooi geschreven
“Obstakels blokkeren de weg niet, ze zijn de weg.”
Bedankt voor de energie die je stopt in het overdragen van betekenis.
“Woorden bestaan vanwege hun betekenis, als je de betekenis hebt opgevangen, kun je de woorden vergeten.”
Op 4 augustus overleed mijn 24-jarige LAT Paul. En vier dagen later onze hond Donda. Volgens mij hadden ze dat zo afgesproken. Behalve rouwen is er ook opluchting. Paul was niet bang om dood te gaan, dat is een grote troost. Zijn lijf was totaal op: COPD, een longontsteking, een gat in zijn maag en volkomen doorgelegen. De laatste vijf weken bracht hij door in een aangenaam hospice, waar hij iedere dag met bed en al in de tuin kon liggen (het was mooi weer) en genieten van de kleine dingen zoals vlinders en bloemen. Hij at allang niet meer, maar kon er zijn biertje drinken en zijn weedje roken. Geen gezeur over levensstijl. Ik was helaas net te laat,hij was zo’n 10 minuten dood. Nooit iemand gezien die binnen 10 minuten van een mens in een lijk veranderde. Hij was meteen vertrokken naar een ander energieveld, zoals hij altijd zei. Ik heb zes maanden gemantelzorgd en ben nu aan het inhalen.
Ik vind dit zo herkenbaar!
Geeft me nu nog troost, ook al is mijn man al 6 jaar geleden overleden.
Dank je wel voor je mooie woorden en veel sterkte.
Woorden van stilte
Omwoelend, verankerend
Relativerend, bevrijdend
Woorden en stilte bijten elkaar niet
Dank!
Ik voel me rijk en gesteund met ieders bericht. Hulpen om voort te gaan in waarachtigheid. Dank
“Het alsof ik opnieuw met een zacht penseel in de wereld word geschilderd…..”
Hoe ontroerend mooi en verrijkend kan taal toch zijn. Dank Hans voor het delen van wat jou gegeven wordt. Pareltjes van wijsheid en liefde zijn het.
Dank Hans,
T is heel steunend voor mij in deze fase ook,ik schilder en t schilderen wordt vanzelf zachter met ijlere beelden en lijk zo wat rust te vinden met die chaos idd omdat de wereld nu zo anders lijkt
Beste Hans,
Begin juni stierf mijn man. Ik herken me in jouw woorden. Vaak heb ik me het afgelopen jaar het scheepje gevoeld op de torenhoge golf, en gehoopt me het water te weten en de vis. Ik voel dat het daarom gaat. Houvastloos te zijn en daar in te durven leven. Zeg maar Ja tegen het leven, zoals het zich aandient.
Wat een krachtig beeld, de bal komt in mijn hand.
Steeds weer raak je mij met jouw vertellen vanuit jouw pure beleving.
Ja Hans, zo precies gezegd: geen ontwijken, geen weg. En het slot doet me natuurlijk onmiddellijk denken aan het “Selbstgeworfene” van Rilke. Geen vat op de baan van de kometen en toch komt het in de hand. En wij in God’s hand.
Dag Hans. Met veel liefde lees ik je artikelen. Ik heb afgelopen jaar een tga gehad. Een aantal keren gedesoriënteerd in winkels gestaan. Ook een heel deel van mijn geheugen over de laatste tien, twintig jaar echt kwijt. Ik weet niet waar het heen gaat. Alzheimer?of wat dan ook. Het raakt me dat ik misschien net zoals Hanneke niet meer aanspreekbaar ben.,verzorgd moet worden en misschien ook door de fasen van gedragsverandering zal gaan. Misschien voor mezelf niet bewust maar voor mijn geliefden om heen heel pijnlijk. Net zoals je jouw proces hebt beschreven. De tranen vloeien nu over mijn gezicht. Dank je wel om ook te lezen dat het proces van rouwen voorbijgaat en een nieuwe levensfase aanbreekt. Voor mezelf hoop ik dat het sloopwerk snel en effectief verloopt. In liefde dirk