Geloven in vier delen (3)

Geen enkele Maleisische christen mag zijn God ‘Allah’ noemen. Volgens het hooggerechtshof van het Aziatische land is de godsnaam geen integraal onderdeel van het christelijk geloof en kan hij zorgen voor verwarring.
Trouw, 14 oktober 2013

Het geloof, ieder geloof, kan tot een ziekelijke macht worden wanneer het wordt gegoten in afgebakende concepten en vervolgens wordt opgelegd aan anderen.
Het doet er daarbij niet toe of er wordt geloofd in een bepaalde God of dat er juist niet wordt geloofd in ‘al die onbewijsbare onzin’. De mensen die zeker weten dat er niets is, zijn immers net zozeer gelovigen als de mensen die in het algemeen gelovigen worden genoemd.

Of mensen nu vast geloven in een God of in een Niet-God, of zij in iets of in niets geloven, maakt eigenlijk niets uit. Het is beide een vorm van geloof. Je kunt niet vast in niets geloven, want als je gelooft in niets, is niets niet niets maar iets. Deze wijze van geloven veronderstelt immers altijd iets.
Als mensen echt een bepaald geloofssysteem aanhangen en daar graag over discussiëren en als het even mogelijk is met al hun middelen hun specifieke geloof willen verbreiden, loop ik liever een straatje om.

Zo kan ik mij van alles voorstellen omtrent een voortbestaan na de dood, en het ene geloofssysteem vind ik daarbij aantrekkelijker dan het andere, maar het blijven geloofssystemen. Ik presenteer ze niet als een zekerheid en ik ga ook geen verbinding aan met anderen op grond van een gedeeld geloofssysteem.

*

Waar komt toch die hardheid vandaan, waarmee juist dat tere, dat meest onbewijsbare, gepresenteerd wordt als waarheid en aan anderen wordt opgelegd? De hardheid van de christelijke, boeddhistische en islamitische fundamentalisten, de hardheid van de liberale, de socialistische en de communistische geloofszekeren, de bekeringsijver van fanatieke vegetariërs en geheelonthouders, de veroordelende houding ten opzichte van elkaar van allerlei soorten genezers? Waarom wordt de twijfel buitengesloten en de andersdenkende tot vijand, tot duivel verklaard?

Ik vermoed dat dit komt doordat hetgeen je ten diepste gelooft om te beginnen zo intiem en weerloos is. Het is heel eigen, heel nabij en toch heeft het een bestaan van zichzelf, als een klein onschuldig kind, dat je onder je hoede hebt. Als dan iemand dat kind te na komt, reageer je razend en sla je van je af met alle middelen die je tot je beschikking hebt. ‘Mijn kind heeft gelijk,’ roep je, ‘hij liegt nooit. Blijf van hem af!’ Terwijl die ander ook zo’n kind heeft, heel anders natuurlijk, want het is het kind uit een andere familie, maar toch…
De grote mensen willen niet weten dat het tere teer is en dat ze daarin zo weerloos zijn. Zij vechten met elkaar over hun kinderen, terwijl de kinderen, zoals ze zijn, gewoon met elkaar zouden kunnen spelen.

*

En dan krijg je van die uitspraken zoals van de orthodox-protestantse predikanten, voorgangers en politici die hartje winter hun handtekening zetten onder de Nashville-verklaring die zich stevig uitsprak tegen homoseksualiteit en transgenders. Zij lieten weten dat ‘God het huwelijk heeft bedoeld als een levenslange verbondsrelatie tussen één man en één vrouw.’
Ik vat het kort samen, maar die zin staat er letterlijk zo in.

Ik was niet verbaasd over de algemene inhoud van de tekst, ik wist dat veel orthodoxe christenen zo dachten, maar wel over de toelichting: dat God het huwelijk heeft bedoeld als een levenslange verbondsrelatie tussen één man en één vrouw.
Dat vond ik wel heel ver gaan, ook voor orthodoxe christenen. Niet ‘In de Bijbel staat… en daar geloof ik in’, maar ‘God heeft het huwelijk bedoeld als…’ Wat spreekt daar een arrogantie uit! Zij zijn er dus zeker van dat hetgeen zij geloven ook precies zo door God wordt bedoeld.
Wat een omlijnde voorstelling van de Ene! De Onbenoembare is een iets geworden, een Iets met een hoofdletter, maar toch: een object.
En dat door mensen die zich godsdienstig noemen. Raar hoor, want hier wordt niet God gediend, maar is God in dienst van de mensen gekomen.
Van de mensen? Van de vooronderstellingen van de mensen!

Toen ik hierover las, nu zes weken geleden, dacht ik: daar moet ik maar eens wat over schrijven. Niet zozeer over die orthodoxe christenen, want die zijn niet zo belangrijk meer, dat lijkt mij een aflopende zaak, maar wel over de ziekelijke macht die het geloof, ieder geloof, kan uitoefenen wanneer het wordt gegoten in afgebakende concepten en vervolgens wordt opgelegd aan anderen.

(slot volgt)