Grrr

Ik lees (NOS-nieuws): Zo zijn op het platteland veel meer zogeheten binge drinkers te vinden, die onlangs vijf of meer drankjes hebben gedronken bij één gelegenheid, dan in de Randstad. De GGD’s denken dat dit verschil mogelijk veroorzaakt wordt door verschillen in omgevingsfactoren en de achtergronden van de jongeren.
Ik blijf even hangen bij al die denkende GGD’s, dat is niet mis, ik zie ze voor mij, en ben vervolgens onder de indruk van de wetenschappelijk verantwoorde verduidelijking die wordt geboden. Maar niet heus! Wat een gewichtige prietpraat: Verschillen in de omgevingsfactoren en de achtergronden van de jongeren. Ja, en?

Ik dacht: ik ga ook zo’n onderzoek doen. Ik vraag mij al geruime tijd af hoe het toch komt dat niet ik maar Bob Dylan de Nobelprijs voor literatuur heeft gewonnen – wat is toch het verschil? Ik heb wat rondgebeld en gelukkig ben ik er nu uit. Het Literatuurmuseum in Den Haag denkt namelijk dat dit verschil mogelijk veroorzaakt wordt door verschillen in omgevingsfactoren en de achtergronden van ons beiden.

Nietszeggende, schijnbaar wetenschappelijke taal waaraan niemand zich een buil kan vallen. Ambtelijke reclametaal.

*

Ambtelijke reclametaal. Nog een voorbeeld uit een brief die mij als mantelzorger een paar dagen geleden werd toegezonden: De nieuwe koers van Perspectief Zutphen is gericht op het versterken van de sociale basis, waarbij we aansluiten op de talenten, initiatieven en ideeën van bewoners.
Dat is mooi. Versterken van de sociale basis, aansluiten op de talenten van de bewoners van Zutphen. Wie zou daar iets op tegen hebben? Niemand toch. Maar wat bedoelen ze nou eigenlijk?
Ik vermoed dat de gemeente Zutphen de kosten wil drukken. Dikwijls als dit soort sociale taal wordt gebruikt en het daarbij ook nog eens om gemeentegelden gaat, bedoelt men eigenlijk dat men op de kosten wil besparen en/of een dikkere vinger in de pap wil hebben. Is dat ook hierbij het geval? Misschien, misschien niet. Waarom dit niet eventjes in concrete mensentaal toegelicht, zodat de lezer er ook iets van begrijpt en erbij betrokken wordt?! Ik heb per e-mail om toelichting gevraagd, maar nog geen reactie ontvangen.[1]

*

Banken hebben hier ook een handje van. Zo beginnen zij de aankondiging van een prijsverhoging bij voorkeur met woordreeksen als: ‘Om u beter van dienst te kunnen zijn…’
Een bank waarvan ik dit niet had verwacht, de Triodosbank, maakte het een paar maanden geleden wel heel erg bont. Midden in de corona-crisis deelden zij per e-mail mee dat er een tariefverandering zou plaatsvinden. Noem het naïef (‘mijn groene antroposofische bank doet zoiets toch niet’), maar ik was geschokt door de reclametaal én door de timing. Ik reageerde per e-mail: Het valt mij van u tegen dat u deze tariefverhoging zo verhuld eufemistisch aankondigt, maar wat mij zeker nog meer tegenvalt is uw timing. Had u hiermee niet nog even kunnen wachten? Door deze timing geeft u in ieder geval geen blijk van een grote betrokkenheid bij de (financiële) zorgen die veel van uw klanten op dit moment hebben. Ik vind dit niet in overeenstemming met de grondtoon van fijnzinnig mededogen zoals ik die van Triodos ken.
Het antwoord liet even op zich wachten, maar toen was het ook een perfect specimen van ambtelijke reclametaal, alleen al de aanhef: Hartelijk dank voor je e-mail. Fijn dat je contact met ons opneemt. Wij willen altijd graag weten hoe klanten onze service ervaren. Dat ‘je’ zint mij om te beginnen niet, te amicaal. En dan ‘onze service’? Is een tariefverhoging tegenwoordig een service?
Alla, dat is natuurlijk de standaard aanhef. Nu de reactie op mijn kritiek: In je mail geef je aan dat de timing je het meest tegenvalt. Uiteraard hebben wij ons zelf ook kritisch afgevraagd of dit wel het juiste moment is voor een tariefsverhoging. Het besluit hierover is voor de uitbraak genomen en staat er los van. Onze klanten zijn gebaat bij een solide, veerkrachtige bank. Zodat we kunnen blijven bouwen aan positieve verandering. Dat is nu belangrijker dan ooit.
Als ik het nalees, vind ik het nog steeds ongelooflijk. Echt een gotspe. Vooral deze zin: Het besluit hierover is voor de uitbraak genomen en staat er los van. En dat noem je dan vervolgens ‘veerkrachtig’, terwijl het juist een voorbeeld van rigiditeit is. Maar zo gaat het in een reclameboodschap, het gaat niet om wat je zegt, maar om de glimlach waarmee je het zegt.
Ook na nog een serieuze poging kreeg ik geen contact – geen waar woord. Toen ben ik overgestapt naar de ASN-bank. Minder fijnzinnig, minder glamour ook. Meer recht voor z’n raap.

*

Uiteraard heb ik mij zelf ook kritisch afgevraagd waarom ik mij zo erger aan dit soort taal? Waarom ervaar ik het bijna als een persoonlijke belediging als ik zoiets lees of hoor? En waarom ben ik er niet gewoon aan gewend, want zo gaat het toch, zo is de wereld?!

Aha.
Grrr.
Wordt vervolgd.

[1] Toen deze aflevering van mijn blog al klaar was, kreeg ik antwoord op mijn e-mail. Mijn argwaan bleek gerechtvaardigd. De mooie woorden dienden om een forse bezuiniging te verhullen en bovendien bleek de zorg voor de mantelzorgers in de nieuwe formule niet meer als voorheen centraal te staan. Dus bittere concrete maatregelen overdekt met een zoetig verbaal sausje.
Onsmakelijk. En dan bedoel ik niet het beleid, want dat kan ik niet overzien (er zijn misschien goede redenen voor), maar het manipulatieve taalgebruik en het gebrek aan respect voor de lezer.