Het noodzakelijk zwart

Voor mij gaat in deze tijd alles langzaam. Het is donker, koud en traag. Het is stil vanbinnen, er welt weinig op, geen nieuwe ideeën om mij aan te warmen. Ik zeg niet dat het niet goed is of niet klopt, maar leuk is anders. Het zijn adventsdagen, dagen van blijde verwachting. Ik beleef het toch anders. Het is meer leeg dan blij. Meer stil dan vol verwachting.
De dagen worden nog steeds korter en terwijl het heel warm is voor de tijd van het jaar, kom ik liever de deur niet uit. Ze zeggen dat binnenkort de dagen weer langer worden, ze zeggen dat dit een feit is en ik weet dat het de voorgaande jaren ook zo is gegaan, zolang als ik mij kan herinneren. Ik kan het bovendien opzoeken in de efemeriden en dan zie ik dat er ook dit jaar weer sprake is van een winterzonnewende, namelijk op 22 december om 5 uur en nog wat in de ochtend. Daarna worden de dagen weer langer. Ja heus. Dat is gauw, nog een paar nachtjes slapen. Maar daarvan merk ik nu nog niets. Het is donker.

Ik herken mij de laatste tijd in deze en vergelijkbare platen uit Chymisches Lustgärtlein, een alchemistisch beeldenboek uit 1624. Deze afbeelding geeft heel goed weer hoe het nu met mij gesteld is, hoe ik sta en ga en vooral zit.
Het bijschrift bij deze figuur heeft als titel: Die Gebährung (Het baren of in ruimere zin De geboorte). De eerste regels van het bijschrift luiden in vertaling als volgt: Zie, een oude man rust daar in een barre grot, een rotsig oord. Een zwarte raaf staat ook bij hem; die heeft hij tot metgezel. Zijn geest en ook zijn gehele gemoed laten zijn ledematen in vrede zijn.

Het is een afbeelding van bijna 400 jaar geleden, maar wat er wordt afgebeeld is voor mij hoogst actueel. Dat ken ik.
Ik ken het dat mijn wereld zich splijt en dat alles, bijna alles, verbrokkelt en geen houvast meer biedt. Ik ken het dat ik de zwarte raaf, de boodschapper van dood en duisternis, nabij weet en dat ik zijn gekras in mijn oren en mijn ziel hoor. Ik ken het ook dat ik hierin zelf niet gespleten ben en dat ik zelf niet zwart word, maar dat ik in mijzelf rust. Ik ken het dat ik mediteer te midden van de tegenstellingen, al het onaffe, en geduld beoefen.
Ik zie deze beoefenaar van het Grote Werk, en weet dat hij zijn transformerende werk altijd weer verricht door in de leegte aanwezig te zijn. In de verlatenheid, waar de depressie (de raaf) nabij is, blijft hij in contact met zijn geestkracht en psychische vermogens (de twee engeltjes).
Geduld, moed en vertrouwen – dat zijn de kwaliteiten die helpen deze donkere tijd tot een begin van nieuw leven te maken. En tegelijkertijd is het waar dat juist deze kwaliteiten ‘te midden van de raven’ worden ontwikkeld.

Dit is Het Noodzakelijk Zwart in het jaarritme en het is het noodzakelijke zwart in een mensenleven. De fase die in de alchemie Het Nigredo wordt genoemd. De fase ook die het minst als fase wordt ervaren, omdat hij eindeloos lijkt te duren en er ondertussen nagenoeg geen vooruitgang te bespeuren is.
En toch Het Noodzakelijk Zwart. Waarom dat? Waarom noodzakelijk?

(wordt vervolgd)