Het noodzakelijk zwart (4)

In reactie op de vorige aflevering vraagt Inge wat de engel daar doet (rechts vooraan). Ook op een andere afbeelding zien we aan de rechterkant zo’n engel met een bazuin. In de bijgaande tekst wordt gezegd: De bazuin weerklinkt en doet de lichamen tot opstanding komen, zodat zij getooid in nieuwe gedaante daar staan. Het is deze engel en deze wekkende klank die achter alles, door alles heen zich kenbaar maakt.

Het proces dat hier plaatsvindt noemt men fermentatie, gisting. De materie (het fysieke) kan zichzelf in de fermentatie niet als vanouds blijven voortzetten, net zomin als de psyche. De gedachten en gevoelens worden binnenstebuiten gekeerd, het gehele bestaan wordt omgewoeld. Er vindt een grondige omzetting van de substantie plaats. De oude criteria bieden geen houvast meer. Zijn vrienden nog wel vrienden, is dit werk nog wel mijn werk, en ik, wie ben ik? Chaos, verduistering van het licht, angst, en toch is daar steeds die engel met die grondtoon.
Het zaad wordt in de donkere aarde opgenomen, het wordt door ‘de raven’ opgepikt. Van buitenaf ziet het eruit als een rottingsproces, als onomkeerbaar verlies, maar wanneer de geest present is vindt hierin onverwacht een ontkiemen plaats. Het onmogelijke gebeurt wanneer in het lijden de roepstem van de engel wordt gehoord en gevolgd.

In de gekte aanwezig zijn, in de gekte van de wereld, in je eigen gekte. Je niet verliezen in de schaduwwereld. Hoe doe je dat? Zijn daar hulpmiddelen voor?
Natuurlijk zijn er geen hulpmiddelen. Je doet het of je doet het niet. Je bent het of je bent het niet. Realisatie is onmiddellijk.
En toch, en toch, in het onmetelijke mededogen is er binnen die waarheid nog een waarheid, namelijk de waarheid van de weg. Er is niet alleen directe realisatie, er is ook een weg met reisgenoten en gidsen. Er zijn wanneer je eenmaal het avontuur bent aangegaan helpers die uit eigen ervaring spreken en zelf door het duister zijn gegaan.
In iedere tijd, in iedere cultuur, wordt steeds weer in andere taal de weg gewezen en hulp geboden. Wij mensen gaan onze weg nu eenmaal, een enkele uitzondering daargelaten, met vallen en opstaan. Je kunt iemand niet beschermen tegen het vergeten en vallen, maar wel helpen bij het opstaan.

Hoewel hij meer dan 700 jaar geleden werd geboren, is de Tibetaanse wijze Longchenpa voor mij zo’n gids, nu en de laatste 30 jaar. Ik lees wat hij heeft geschreven en ik herlees het. Het is alsof hij nu tegen mij spreekt.
Ook bij het schrijven van deze artikelenserie over het noodzakelijk zwart is Longchenpa mijn metgezel. Ik keer steeds terug bij hetgeen hij zegt over de twee centrale fixaties materialisme en nihilisme.
Hierover de volgende keer meer. Nu kan ik het niet laten om als een opstapje de Indische wijsgeer Nagarjoena te citeren: Het is triest om de mensen te zien die bij vergissing geloof hechten aan een materiële, concrete werkelijkheid, maar meer beklagenswaardig zijn zij die in leegte geloven. De mensen die in iets geloven kunnen met verschillende soorten oefeningen worden geholpen, door middel van vaardig handelen. Voor degenen echter die zijn gevallen in de afgrond van de leegte is het bijna onmogelijk om daaruit overeind te komen, omdat het lijkt alsof er geen houvast is, geen treden, geen geleidelijke vooruitgang, en dat er niets gedaan kan worden.

(wordt vervolgd)