Tekening Hanneke
Nu hoef ik met dat soort richtlijnen niet meer bij Hanneke aan te komen. Het zijn te veel woorden op een te psychologisch niveau. Te veel om te onthouden en niet dichtbij genoeg.
Haar oor is nu meer gericht op toon en melodie dan op betekenis. En ook voor mij zijn dit geen primaire richtlijnen meer. Het gaat nu veel meer om ontspanning en deelgenoot zijn. Anders gezegd: we proberen het gebeuren niet meer vanuit een cockpit te besturen en in goede banen te leiden.
Dit neemt echter niet weg dat we in de eerste jaren veel baat hebben gehad van deze aanwijzingen. Het waren als het ware de heipalen die ons hielpen een gemeenschappelijk fundament neer te zetten.
Wat was nou zo behulpzaam?
In de eerste plaats de erkenning dat er een lot is, een gegeven, iets waaraan je ten diepste niets kunt veranderen. Het besef dat dit het is, dat er daarbuiten (behalve in een fantasiewereld waarnaar je kunt uitwijken, maar die uiteindelijk niets goeds brengt) niets is, en dat je hoog en laag kunt springen, maar dat je het hiermee moet doen. Wanneer je tenminste bij elkaar wilt blijven. En dat is dan dus ook echt een vraag.
In dat besef ging het niet alleen om dit ene aspect van het lot, de alzheimer van Hanneke, maar om alle aspecten van onze verhouding en van ons persoonlijk. Het betrof alle eisen die we ten aanzien van elkaar hadden, alle nog niet ingeloste verwachtingen, onze voorstellingen van de toekomst. Al die eisen en verwachtingen, al die strevingen bleken geen steek te houden. Ze moesten worden losgelaten, in ieder geval terzijde worden gesteld.
Ook over onze verhouding hadden we geen macht. Het leek wel alsof we konden kiezen. Maar ook dat bleek een illusie. Deze diepe verhouding van Hanneke en mij was een gegeven, waarmee we het te doen hadden, net zo’n lotsgegeven als haar alzheimer. Zo was het.
We zitten samen in het schuitje. Er is geen schuitje buiten het schuitje. En alles wat hier gebeurt is ons gebeuren, is onze puzzel, die niet aan anderen en ook niet aan de ander kan worden toegeschreven. En in die zin is alles wat hier gebeurt zinvol.
Ga er maar aan staan.
Het was allemaal zo anders dan onze kinderdromen. Zij paste niet in mijn datingprofiel en ik niet in het hare, maar we bleken wel met elkaar verbonden te zijn voorbij de verwachtingen en de voorstellingen.
Terugkijkend zie ik dat we in die eerste periode ons oude verbintenis beëindigden, ons oude huwelijk dat echt niet slecht was, dat zelfs heel rijk was, maar niet toereikend voor dit nieuwe avontuur, en dat we ons opnieuw in de echt verbonden.
Dat bleek ‘schicksal akzeptieren’ voor ons te betekenen. En daarmee werd meteen ook duidelijk wat ‘machen was man machen kann’ inhield. Het was hard werken om te doen wat we eigenlijk het liefst wilden doen: niet omkijken, niet vooruitkijken, hier zijn, de liefde beleven, aangaan wat er aan te gaan is, zonder te vergelijken en niet te vergeten zonder te zeuren.
Ja, zonder te zeuren.
Zo vertaalden we dat ‘nicht jammern’. Dus niet als ‘niet klagen’.
Want waarom zou je niet mogen klagen, daar is toch niets op tegen? Een klacht kan toch net zo waarachtig en puur zijn als een loflied? Het is toch heerlijk als je je hart kunt uitstorten, er zijn zoveel frustraties, zoveel zaken die dwars zitten, het kan heel duister worden als je alles met je tanden op elkaar geklemd probeert op te lossen. Nee, het gaat er niet om dat je zwijgend, moedig, eenzaam doorzet. Zo’n eis van volmaaktheid maakt het alleen maar veel zwaarder.
Het gaat er werkelijk om dat je doet wat je kunt. De nadruk ligt hierbij net zozeer op doet als op kunt. En als je het niet kunt, kan je het niet. Dat is best een klacht waard, een klacht recht uit je hart, want je zou zoveel meer willen kunnen.
Waar het wel om gaat is dat je niet zeurt, niet in jezelf en niet tegen een ander. In zeuren zit iets kwaadaardigs, een zoeken naar schuld en een onwil om de realiteit te erkennen.
De pure klacht is een bevrijdende erkenning van de smartelijke werkelijkheid, het is aanbieden en loslaten. Zeuren daarentegen is een afwending van de werkelijkheid, het is een vorm van vasthouden. Tussen die twee is een groot verschil.
(wordt vervolgd)
Hans
Je schrijven verlicht mij. Ik ben meer gaan accepteren. Minder toekomst gericht maar bij het nu handelen.
Het blijft een ziekte die voortwoekert waarvan wij beiden nu nog bewust zijn maar iedere dag mindert.
Dank voor je diepgang.
Beste Gerard, Fijn om te horen, stimulerend ook. Mijn dank. Hans
Bij klacht en gezeur en het verschil ertussen moest ik meteen aan Carla, mijn eerste vrouw denken. Zij zeurde nooit tijdens haar lang ziekbed, wel hoorde ik haar regelmatig zingen met de wijkverpleegkundige. Jij vertelde me, want ik kon er niet bij zijn, dat zij al getekend door de naderende dood, in een groep van jou in de kring stond, met haar looprek en haar klacht over het lot eruit schreeuwde, voor dat zij begon te dansen…
Hartelijk dank Hans voor het delen van uw ervaringen met Alzheimer en dit in de relatie met uw vrouw Hanneke.
Ik worstel al 2 jaar met deze problematiek in de relatie tot mijn man Walter.
Vanaf het beluisteren van uw interview in “de verwondering”, het lezen van uw blog en het beluisteren van uw podcasts is in mij iets veranderd.Alsof ik een andere weg ben ingeslagen.
Een weg van mij begrepen voelen,aanvaarding en van daaruit contact met grotere krachten dan deze waarover ik van uit mezelf of eigen wil beschik.
Het thema Alzheimer zit nog steeds in een taboe sfeer.
Mensen die er niet mee te maken hebben vluchten ervan weg en willen er niets over horen hoewel het morgen voor hun deur kan staan en ze dan volkomen onvoorbereid en machteloos zullen zijn net zoals ik was!
Dat maakt dat we moeilijk met anderen in gesprek kunnen gaan omdat het een niet gewild gespreksonderwerp is.
Dit maakt onze /mijn eenzaamheid alleen maar groter.
Eenzaamheid is in mijn beleving een van de grote bouwstenen van verdriet in dit toch wel bijzonder rouwproces.
Dus Hans , ga aub verder met uw blog en het spreken en bespreekbaar maken van een houding van menselijkheid tov onze geliefde die we in ons leven ,huis,willen houden zolang dat kan. We willen dit omdat voor ons hun essentie behouden bleef en natuurlijk vanuit de diepte van onze relatie zoals je schreef.
Uw laatste schrijfsels gaan dan wel specifiek over dementie of Alzheimer, maar op een dieper niveau gaat dit echt wel over het wezen van spiritualiteit, namelijk over decentreren, loslaten, onvoorwaardelijke liefde.
Leven in het heden, leven vanuit niet-weten en vertrouwen ook, in de diepste grond die ons draagt als iedere andere grond verdwenen is.
Dit alles in een concrete realiteit van echte dienstbaarheid.
Contemplatie in ware aktie zou ik zeggen.
Verbonden groet,
Ingrid Hoet.
Wat prachtig beschreven. Veel liefs en sterkte.
En als je het niet kunt kan je het niet, dat is best een klacht waard ,recht uit je hart , want je zou zoveel meer willen kunnen …een zin die mij recht in mijn hart raakt!
Dus dat wilde ik nog even delen…
Prachtige tekening van Hanneke!
Dank weer voor je verhaal…
klagen doet mij denken aan klaagzang …heeft voor mij ook iets oprechts en verdrietigs!
Zeuren zeurkous voelt heel anders …wel weer stof om over na te denken!
Hans, Ik lees je blog al jaren en ik vind het heel mooi hoe je schrijft over jou en je vrouw. Maar de laatste tijd lijkt het de hoofdmoot te worden en dat vind ik jammer. Ook omdat ik zelf geen mensen in mijn omgeving heb die aan Alzheimer of een vergelijkbare ziekte lijden, zodat ik je raadgevingen ook niet kan toepassen. Ik hoop dat je het mij niet kwalijk neemt dat ik dit zo zeg. Mijn verzoek is dus of je, wanneer dat mogelijk is, ook weer eens andere thema’s wilt behandelen. Hartegroet, Hugo
Beste Hugo, Nee hoor, ik neem het je niet kwalijk. Ik vroeg mij dit zelf ook al af. Nu is het wel zo, dat ik, wanneer ik over alzheimer schrijf, in de eerste plaats schrijf over het leven, dat wonderlijke leven van ons waar zulke ongewenste dingen kunnen gebeuren, waardoor we terneergeslagen en verloren kunnen raken en waarin we ons ook op een ongekende wijze kunnen oprichten en tot diepere realisatie kunnen komen. Maar ja, ik kan mij wel voorstellen dat je zegt: nu mag er wel weer eens een ander thema komen. Nog even geduld hebben alsjeblieft. Ik wil dit thema, ook n.a.v. de vragen die ik heb gekregen, nog verder uitdiepen. Maar er ligt, ik hang nu een wortel voor je neus, van alles in het verschiet. Nee echt. Vriendelijke groet, Hans
Dag Hans,
Wat helder verwoord! Het verschil tussen een pure klacht uiten en zeuren.
Ik vind het erg prettig om door jouw woorden het verschil te zien en te voelen.
Dit zal mij helpen om onmiddellijk te stoppen wanneer ik me betrap op zeuren en me wel af te vragen wat mijn oprechte klacht is.
Het raakt me hoe je elke dag met Hanneke werkelijk leeft.
Wat een prachtige tekening van Hanneke!
Het leven leven, beleven, met alles er op en er aan! Zo helder beschreven.
En dat zie ik jullie ook dóén.
Dank je wel, Hans!
Wat mooi weer Hans, dank je wel. Wat je zegt sluit helemaal aan op onze bijeenkomst van woensdag.
De laatste alinea geeft een nieuw zicht op het verschil tussen zeuren en een echte klacht uiten. Mooi dat onderscheid!
⏳
Mooie en rijke inzichten, Hans!
Gegroeid door situaties, die niet waren gewenst en verwacht, maar zich wel hebben ontwikkeld, en daarmee als “gegeven” aangediend.