Lichtjes in de boom (3)

Weer wat jaren later kwam ik in contact met een joodse man, die in Egypte was geboren en op jonge leeftijd naar de VS was verhuisd. Hij was een kruising tussen een geestelijk leraar, een psychotherapeut en een financieel adviseur. Een heldere, wilskrachtige man, die van zichzelf donker bezonken was. Dat laatste zag je niet zo snel omdat hij zo’n krachtige uitstraling had.
Er werd gefluisterd dat hij bij een bank of een investeringsmaatschappij had gewerkt. Hij was een rijzende ster geweest en was diep gevallen toen hij zich te buiten was gegaan aan de gelden die hem waren toevertrouwd. Hij was tegen de lamp gelopen en veroordeeld voor ‘embezzlement’. In de gevangenis was hij tot inzicht gekomen, eerst was hij de gehaktmolen van het berouw doorgegaan, toen was hij herboren in het naakte besef dat er voor hem geen grijstinten bestonden – het was licht of donker, niets ertussen. Hij had zich naar het licht gewend en was een nieuw mens geworden.
Het was een goed verhaal, een echte Amerikaanse mythe. Ik heb hem nooit gevraagd of het verhaal op waarheid berustte – zo persoonlijk was ons contact niet. Het was echter zonneklaar dat hij de blijde boodschap die hij verkondigde niet van horen zeggen had, maar aan het eigen lot had ontwrongen. Hij was een man voor wie het leven de belangrijkste leerschool was geweest. Dat was ook bij mij, hoe jong ook, het geval. Ook ik had buiten de gebaande paden mijn weg gevonden. Het gaf ons een gemeenschappelijke basis en een vertrouwelijkheid. Niet de vertrouwelijkheid van twee vissers aan de waterkant, maar de vertrouwelijkheid zoals die kan bestaan in een hiërarchische leerverhouding.
Ik moest alles op alles zetten om van hem te leren en toch vrij te blijven. Hij was een breker en een bouwer. Niet bepaald een empathische spiegelaar.

Hij en ik maakten beiden deel uit van een nieuwetijdsgroepering, The Path, Het Pad, die een weg bood van transformatie van duister naar licht. Hij was in die gemeenschap een belangrijk man, een leider en een van de senior helpers, en ik was een ‘coming young man’, een geestelijke wereldveroveraar, enthousiast, dankbaar voor het vele dat ik leerde, gretig voorwaarts strevend. Het was mij duidelijk dat ik mijn bestemming had gevonden en dat alles, mijn gehele bestaan, in het teken van het Padwerk stond.

In Amerika was er een groot centrum in de buurt van Woodstock, in een prachtig dal, waar veel van de leiders woonden en waar onderricht werd gegeven, intensives en individuele sessies. Elk jaar ging ik daar in de zomer een maand naar toe. En nu bestond het plan om ook in Nederland zo’n centrum te beginnen, waar wij, de Nederlandse senior helpers, het middelpunt van zouden zijn. Ik vertelde hem over dit plan en hoe ik mijn toekomst voor mij zag, dat ik mij met Hanneke hier geheel aan wilde wijden.
Tot mijn stomme verbazing reageerde hij afwijzend. Hij vond het een heel slecht plan, in zoverre dat hij mij niet in het plan vond passen. Daar liet hij geen twijfel over bestaan. ‘Hoe haal je het in je hoofd?!’ zei hij, ‘Dat is niets voor jou. Als je dat doet ga je tegen je echte roeping in.’
Ik zei: ‘Dit is mijn echte roeping!’ Ik zei het niet, ik schreeuwde het, want ik was diep geschokt. Woedend was ik.
Daar trok hij zich niets van aan. ‘Ik ben er absoluut zeker van,’ zei hij. ‘Jij moet carrière maken. Jij moet zelfstandig carrière maken, niet binnen een groep. Wat jij nodig hebt is dat jij de leiding neemt, dat je risico’s neemt en zelf je geld verdient. Jij moet niet deel worden van een groep, maar je eigen richting volgen, je eigen school maken met vallen en opstaan. Zo’n man ben jij. Daar kan je niet langsheen. Als je niet je eigen weg gaat, zal je altijd spijt houden.’

Hij bleef erbij. Er was geen compromis mogelijk. Het was volkomen anders dan ik had verwacht. Ik was het absoluut oneens met hem en ik ging boos weg.
Ik bleef boos. Ook de dagen erna. Ik voelde mij verraden en miskend. Hij sloeg mij te laag aan en zag mijn spirituele kracht niet, mijn toewijding.

En toch. En toch. Juist doordat ik niet wilde horen wat hij zei, begon ik te horen wat hij zei. De woorden sloegen tegen de hoge muur aan, die ik had opgetrokken om hem, zijn mening over mij, buiten te sluiten. Boeng. Boeng. Daar lagen ze, de woorden. En daar stonden ze weer op. Ik bleef ze horen.
Hanneke zei tegen mij: ‘Waarom word je zo boos? Hij heeft iets gezegd waar jij het niet mee eens bent, maar daarom hoef je toch niet zo razend te worden?!’ Dat was inderdaad raar, ik moest het toegeven.

Ik ga het hele proces nu niet beschrijven. Iedereen weet wel hoe dat gaat, wanneer het innerlijk luisteren toch de weerstand doordringt en het oor weer een schelp wordt.
Een week, een maand, een paar maanden later besefte ik dat hij mij niet iets afnam, maar iets gaf.

Het was een geschenk. Niet alleen voor mij, maar ook van hem. Hij was er niet op uit om mij te behouden voor zijn gemeenschap, zijn school. Hij was dienstbaar aan mijn welzijn. Meer nauwkeurig: hij was gericht op de diepere dienstbaarheid die ons verbond voorbij onze belangen en persoonlijke wensen. Voorbij alle sektarisme. Hij ontstak een lichtje in mijn boom.
Ik heb later zelf vaak kunnen merken bij mijn cliënten en leerlingen hoe sterk de drang was om hen bij mij te houden. Terwijl het mijn taak is, onze taak is, om hen te helpen hun weg te gaan, waarheen die ook leidt.

Hij wees mij op mijn pad, die stippellijn in het ongebaande. Daarmee begon mijn afscheid van de groepering het Pad.
En daarmee ook begon de school, die enige tijd later het ITIP zou heten.

(wordt vervolgd)