Vanochtend bij de koffie begon Hanneke te zingen. Dat doet zij wel vaker. Muziek is haar lust en haar leven en de muzikale herinneringen wellen onweerstaanbaar op. Ditmaal was het niet The shape I am in of By the rivers of Babylon, de favorieten van de laatste tijd, maar een lied uit haar protestants-christelijke kindertijd:
Jezus zegt dat het hier zo donker is,
overal op aarde zonde en droefenis,
laat ons dan in het duister heldere lichtjes zijn,
gij in uw klein hoekje en ik in ‘t mijn.
Ik heb het lied inmiddels vaak genoeg gehoord om mijn bijdrage te kunnen leveren, en zo zaten we daar elkaar toe te knikken: Gij in uw klein hoekje en ik in ‘t mijn.
Ik heb in de 50 jaar dat ik Hanneke nu ken begrepen dat vooral die laatste woorden grote nadruk verdienen en ook zo gezongen dienen te worden. Want hier komt het op neer: hoe klein wij ook zijn, wij zijn in dit tranendal kinderen van God en dat zullen we laten weten ook. Hanneke en ik, beiden in onze eigen stoel, Trough the morning, through the night (ook een lievelingslied van haar).
En net vandaag is de sterfdag van mijn geliefde oma, oma uit de Kazernestraat, die ik nu al 57 jaar gedenk. Ik heb over haar geschreven in mijn boekje Het lot & de liefde en ik zeg daar dat zij mijn eerste levensleraar was, en dat terwijl zij zo op het oog toch niet een groot licht was.
Zij was een alcoholiste en zij heeft ten slotte een einde aan haar leven gemaakt door handenvol opgespaarde slaapmiddelen in te nemen. Zij lag langer dan een week verlamd in het ziekenhuis voordat zij op 12 april 1964 in de vroege ochtend overleed. Het was beslist niet het einde van een heilige verlichte vrouw.
En toch, ik zeg het steeds: en toch… Zij leeft in mij en spreekt in mij, deze moeder van mijn moeder, die mij steeds weer heeft voorgehouden, ook na haar dood, dat het leven volop geleefd moet worden en dat er geen liniaal is, buiten mij of in mij, waarmee ik mijn stappen kan meten. Zij leerde mij door hoe zij was dat er iets heel goeds was, een blijdschap, een vuur, dat mij bewoog en geheel wenste te doordringen. Zij zei het niet tegen mij, zij wist waarschijnlijk helemaal niet dat zij het mij leerde, maar ik ervoer het in haar aanwezigheid.
Zo was mijn oma. Zij gaf liefde en zij liet mij liefde voelen, vanuit mijzelf. Puur door haar aanwezigheid. Daarin was zij een licht. Zij gaf mij zichzelf. Ik beschouw mijzelf nog altijd als gezegend dat ik haar heb gekend.
Zo nu en dan denk ik nog terug aan die laatste momenten in het ziekenhuis aan de Zuidwal in Den Haag, waar zij acht dagen verlamd in bed had gelegen. Mijn ouders en ik zaten aan het voeteneinde van haar bed. Achter haar was een raam. Het was nacht toen wij kwamen. Je moest heel goed kijken om te zien of ze nog ademde. Ze was zo stil, ook haar gezicht en haar handen. Een uur, anderhalf uur. Het eerste ochtendlicht kwam. Toen opeens bewoog zij met grote kracht. Zij zat overeind, recht overeind, en blies haar laatste adem uit. Er was een licht om haar heen, haar hoofd en haar schouders, dat helder wit opvlamde. Haar lichaam viel terug achterover. Het heldere licht loste op in het plotseling grauwere ochtendlicht.
Voor het oog was mijn oma geen groot licht. En toch al dat licht. In haar leven en aan het eind. Zoveel licht van binnenuit had ik nog nooit gezien.
Dat was het laatste wat zij gaf, wat zij was. En al die verlamming, ook de verlamming van haar laatste jaren als zompige alcoholiste, want dat was zij ook, loste daarin op.
Is dat nu een helder lichtje in het duister? Zij in haar klein hoekje en ik in het mijne? Ach, houd toch op!
Het is zoveel groter, zo anders, zo onbegrensbaar.
Mooi!
Jezus, oma, Kazernestraat, Het lot & de liefde, zo Haags, zo mooi. Hanneke & Hans. Lang geleden. De liedjes. Nog steeds dankbaar voor wat ik met jullie heb mogen beleven sinds 1989. Het ga jullie goed. Geniet van elkaar!
Veel liefs & liefde.
Wat een ontroerend verhaal over je oma, vol verrassend licht. Het versje van Hanneke zong ik als jongetje van zes in mijn pyjama met een kaarsje in de hand op het kerstfeest van de zondagschool, 75 jaar geleden. De tekst was iets anders: Jezus zegt dat hij hier van ons verwacht / dat wij zijn als kaarsjes brandend in de nacht / en hij zegt dat ieder tot Zijn ere schijn’ / gij in uw klein hoekje en ik in het mijn’ . Na al die jaren ben ik zover dat ik Hannekes versie mooier vind. Meer hier en nu. In mijn zondagschoolversje was het lichtje er alleen tot Jezus’ eer. Of komt dat op hetzelfde neer?
Heerlijk om dat lied weer te horen. Maakt niet uit in welke volgorde je de coupletten zingt. Zingt Hanneke ook Johannes de Heer? Tel uw zegeningen een voor een. En Er komen stomen van zegen. Als het in je is gestopt toen je een kind was, welt het af en toe omhoog. Dar kun je dan maar het beste van genieten.
Dank Hans, voor het zinnetje:” zij gaf mij zichzelf”
Dag Hans
ik ben diep geraakt door jouw woorden over je oma, over het liedje van Hanneke….Ook mijn oma was voor mij een Lichtpunt, een dragende kracht, mijn “zielenmoeder”. als kind noemde ik haar “de lachmeester”. Ze was geestig, licht met veel diepgang en wijs. Ze is voor mijn gevoel nog dicht bij me…Werd door jouw bericht ook weer aanwezig.
En dan het liedje….dat zong ik ook op de kleuterschool; en ik zing het de laatste tijd soms weer, het komt zomaar op.
Ook las ik de reactie van Annelot, en volgens mij is zij een oud-klasgenootje van de Havo in Leiden….zo bijzonder om weer iets van haar te lezen via jouw blog!
Door dit bericht voel ik me opeens heel verbonden, met “alles”.
Dankjewel Hans, voor “Alles” !
hartelijke groet vanuit het lichte hoekje van Carolien
Lieve Carolien ik vraag mij af of jij de Carolien uit warmond bent!
Zou speciaal zijn. Van de paarden.
Mooi hè alle oma’s. Zo rijk. Hoor graag van je. Liefs annelot.
Ook als je niet uit warmond kwam!
Dag Hans
Je hebt me diep geraakt met je bericht…..jouw oma die zo belangrijk voor je is. Ook ik had een oma die mijn Lichtpunt was, een dragende kracht die nooit van me afgenomen kan worden, nog steeds voelbaar aanwezig.Ik noem haar wel mijn “zielenmoeder”.
En het liedje, ik zong het op de kleuterschool…. de laatste tijd komt het vaak in me op en ben ik het soms zomaar aan het zingen..
Ook was ik verrast door de reactie van Annelot; ik geloof dat het de Annelot is met wie ik lang geleden samen op school zat.
Ik voel me opeens diep verbonden met Alles. Daar heb ik nu geen woorden voor, het voelt rijk en licht.
Dankjewel Hans, en Hanneke voor Alles
Vanuit het lichte hoekje van Carolien
Laat ons dan in het duister heldere lichtjes zijn ✨
Dankjewel lieverds Hans en Hanneke
Dag Hans wat onroerend wat jij samen met Hanneke beleefd.
Ik wordt helemaal stil van binnen en zing dan als het ware mee
Jullie boeken zijn altijd een geweldige inspiratie geweest. En in de verwondering bleef ik verwonderd kijken en luisteren wat een mooi proces beschreef je hier.
Dankbaar dat dit in mijn leven naar mij toekomt
Hartelijke groet
Yke
Hans, Wat een prachtig verhaal. De andere reageerders weten niet, wat jij van mij wel weet. Ik bewonder jou om deze prachtige filosofische verwoording van je gevoelsleven en de ervaring met jou geliefde. Wat een warmte straalt mij uit je verhaal tegemoet Ik kreeg vandaag 2x een kusje van mijn Joke. Toen ik vroeg “Krijg ik een kusje” tuitte zij beide keren gelijk haar lipjes. Een liedje zingen is er al jaren niet meer bij. Toch is er nog contact. Zo zei ze: “Heerlijk” toen ik gisteren haar haren borstelde. Ik kan daar jammer genoeg niet zo mooi en bijna poëtisch over schrijven als jij. Geniet van het contact dat nu nog bestaat. Wat zul je het gaan missen als het moment daar is zij ook niet meer kan zingen.
Prachtig, dat lied met deze woorden.
Ik ken het ook uit mijn kindertijd, maar met een andere tekst, misschien het volgende couplet, maar wel met dezelfde laatste zin.
Het gaat zo:
Jezus zegt dat Hij hier van ons verwacht,
dat wij zijn als kaarsjes brandend in de nacht.
En Hij wenst dat ieder tot zijn ere schijn’.
Gij in uw klein hoekje en ik in ’t mijn.
Ik zing het ook nog geregeld en moet dan stilletjes glimlachen, want vroeger zong ik uit volle borst ‘dat wij zijn als schaapjes brandend in de nacht’. Ik kon daar lang en diep over nadenken. Zou Jezus dat ècht willen. Ik betrok het niet eens zo op mijzelf, maar had vooral te doen met die arme schaapjes…
En die Rivers of Babylon deel ik ook absoluut met haar, heerlijk, maar krijg je bijna niet meer uit je hoofd.
Jezus zegt dat hij hier van ons verwacht
dat wij zijn als kaarsjes brandend in de nacht.
En hij wenst dat ieder tot zijn ere schijn’,
Gij in uw klein hoekje en ik in ‘t mijn.
In mijn geheugen begint het lied zo. En daarna als tweede (en laatste?) couplet:
Jezus zegt ons ook dat ‘t zo donker is
Etc. (Verder zoals Hanneke het kent.)
Dit, en een aantal andere liedjes die ik begin jaren ’50 op school leerde, komt mij de laatste jaren regelmatig op de lippen. Ze betekenen nu iets, maar destijds zeiden ze me niets. Alles abstract, buitenkant, braafheid. Als ik eraan terugdenk vind ik dat heel jammer. Een gemiste kans. Maar ze zijn een schat in het heden. Net als de teksten van Hans een schat zijn.
Jeetje Hans wat een liefdevol bericht weer. Sinds ik je zag in ‘de verwondering’ heb ik mij op jouw nieuwsbrief geabonneerd. En nu komt dit mooie schrijven langs van het licht dat in ieder van ons leeft en door Jezus gezien wordt. God’s licht dat al het leven draagt. Het liedje dat jij beschrijft en Hanneke vanmorgen zong met je, was als kind mijn lijfliedje waar ik veel vertrouwen uit haalde. Ik ‘wist’ dat ik niet alleen was en gezien werd door een veel groter licht. Het heeft mij altijd gedragen, dwars door alles heen.
En jouw liefde voor jouw oma is ook zo herkenbaar. Mijn oma kwam uit de kampen uit Indonesie. Haar man had in de Birma spoorlijn in de kampen gezeten. Haar kinderen waren in Nederland en heeft zij 10 jaar niet gezien of kunnen bijstaan in de moeilijke oorlogstijd. En ze was niet gebroken, ja had lichaam was zwak. Ze heeft het na de oorlog niet lang meer volgehouden. Maar haar spirit was krachtig en straalde uit. Wij spraken nooit over de verschrikkingen, ik was 4 jaar, maar woordeloos wist ik van haar dat het licht groter is dan al het andere. Het is mij mijn hele leven bij gebleven, en nog.
Dank voor dit delen en herinneren hoe veel liefde er is en hoe het in ieder van ons aanwezig is. Heel veel liefs voor jou en Hanneke en nog vele mooie momenten samen of ieder los van elkaar in elkaars nabijheid.
Hartelijke groet Annelot
dag Annelot
ik geloof dat wij samen op school zaten aan de Kagerstraat in Leiden…..
wat bijzonder, om je op deze site tegen te komen!
Ik zie je nog zó voor me……ik vond jullie teckeltje zo leuk, heb er later zelf ook 1 genomen.
Ik verhuisde naar Marokko in de 2e klas.
Wens je alle goeds!
hgr Carolien
Wat leuk Carolien, ja ik ben degene die je voor ogen hebt. Zat daar in Leiden op school. En jij verhuisde in de 2e? Dat kan ik mij niet herinneren. Ik vond het niet fijn op school, veel te groot gebeuren voor mij. Byzonder zo even naar elkaar ’te zwaaien’ door de lucht. Mooi ook.
Veel liefs Annelot
En teckels, ja ik ben er dol op, toppers. Leuk jij dus ook!
hoi Annelot
Er waren 2 Carolienen, Cvd Berg (uit Warmond) en ik uit Katwijk; we waren vriendinnen.
Misschien beter om via elkaars mail adres te schrijven? mijn adres is carolienbekker@gmail.com
hgr
carolien