Reisgenoten (12)

KORTE ONTMOETINGEN

Er zijn ook korte ontmoetingen die minder aangenaam zijn. Het gaat daarbij meer om moeten dan om ontmoeten. Vluggertjes die volgens een bepaald schema verlopen, alsof er een club is waarvan de leden met elkaar hebben afgesproken om het allemaal op dezelfde manier te doen. Ik vermoed een club van winkelende spirituele zoekers.

Het begint met een e-mail. Negen van de tien keer is de schrijver een man. Hij schrijft dat hij met mij een afspraak wil maken omdat hij meent dat ik nuttig kan zijn in het kader van zijn spirituele carrièreplanning. Ik kan hem misschien vooruit helpen op het smalle pad dat vroeger naar de hemel leidde en tegenwoordig naar verlichting. Daarover heb ik geheime informatie, schijnt het.
Ping, er valt een bericht in mijn mailbox: ik wil van je leren, liefst zo spoedig mogelijk, met welke methode werk je precies en hoe duur is het?
Soms ook wordt er niet over geld gerept, maar worden er andere beloften gedaan, bij voorbeeld dat mij de niet te missen kans wordt geboden kennis te maken met een interessant zielenleven. Ook wordt mij weleens door een briefschrijver toegefluisterd dat ons contact kan leiden tot horizonverruiming, van mij wel te verstaan. De briefschrijver suggereert dan bij voorbeeld dat hij beschikt over geheime esoterische kennis, die mij, indien ik op de uitnodiging inga, ten deel kan vallen. En zo worden er nog wel meer prettige beloften gedaan. Heus, het gebeurt regelmatig.
Het merkwaardige bij dit alles is dat de briefschrijvers zichzelf buiten zicht houden. Zij vermelden niet wat zij precies wensen van het leven en van mij in het bijzonder, wat hen bezighoudt, wat voor werk zij doen, hoe oud zij zijn, wat zij graag doen, wat zij lastig vinden, of zij kinderen hebben, noem maar op, al die dingen waarmee je kleur geeft aan een eerste kennismaking. Nee, ze gaan er kennelijk van uit dat ik een soort webwinkel beheer, waar je geestelijke goederen kunt aanschaffen onder schuilnaam. Misschien verwachten ze ook wel dat ik, de ontvanger van zo’n verzoek, met mijn alles overstijgende brein direct doordring tot hun wezensessentie en dat daarom een nadere toelichting niet nodig is?
Rare lui.

Ja, rare lui, want ze willen wel wat. Ze zoeken iets, maar ze willen niet zeggen wat ze zoeken. Dat moet die ander, ik in dit geval, ontdekken. En als die ander het niet ontdekt, is hij niet wat zij zoeken. Vermoeiende rare lui. Het kan zoveel eenvoudiger.
Maar ja, eenvoud vraagt van je dat je van je koopmansstoel afkomt, uit het middelpunt van je heelal, de mensenwereld in. Dat is een hele stap als je het niet gewend bent. Je moet je blootgeven en je kunt niet op de achterhand blijven zitten. Bovendien moet je bereid zijn om die bijna onzichtbare lichtlijn te blijven volgen, ook als het strovuur van het eerste enthousiasme is uitgebrand en het niet leuk en niet lekker meer is.

Want dat is het volgende: de mensen die op zo’n haastige en dwingende manier contact zoeken, willen geen ontmoeting, ze willen resultaat, het resultaat dat hen voor ogen staat, en ze willen het onmiddellijk. Iedere frustratie doet hen ten spoedigste uitwijken naar een andere winkel met spirituele goederen.
Twee voorbeelden uit de afgelopen tijd. Een brief van een man ergens in Duitsland. Hij had een in het Duits vertaald boek van mij gelezen en wilde meteen bij mij in de leer komen. Als het kon wilde hij morgen al naar Nederland afreizen. Hij wilde Nederlands gaan leren. Wanneer kon hij komen? Ik antwoordde iets in de trant van: rustig aan, dan breekt het lijntje niet, en ik heb al veel leerlingen waaraan ik mijn handen vol heb, maar misschien wil je nog een ander boek van mij bestuderen, dat is ook in het Duits, ik heb nog een presentexemplaar liggen, dat wil ik je wel toesturen, laat maar weten wat je adres is. Niets meer van gehoord.
Een serie e-mails van een man in Nederland. Hij wil mij meteen spreken. Uiterst dringend. Een boek van mij gelezen. Liefde op het eerste gezicht. Ik schrijf terug: rustig aan, dan breekt het lijntje niet, en ik heb al veel leerlingen waaraan ik mijn handen vol heb, maar misschien wil je een keer met een van mijn leerlingen spreken? Niets meer van gehoord.

Niets meer van gehoord. Dat is het punt. Het is natuurlijk mogelijk dat je tijdens een (e-mail)gesprek merkt dat het niet klikt, maar laat dat dan even weten. Dat is respectvol. De ander is toch niet een gebruiksvoorwerp.
Ik geef twee voorbeelden. Ik kan er ook 10 geven, maar dat wordt saai, want het is steeds hetzelfde verhaal. Haast, haast, haast, en het moet precies zo gebeuren als de briefschrijver het zich had voorgesteld. Anders wendt hij zich af. Kortom: geen wederzijdsheid.

Modern times, hoewel…
Thomas Norton, de dichter en alchemist, schreef iets meer dan 500 jaar geleden in The Ordinal of Alchemy: Maar wij doen er goed aan, voordat wij dit werk ter hand nemen, in ons hart de waarheid te kennen van de woorden: ‘Laat ons alles van begin tot einde energiek doen, en toch zacht en gestaag.’
Dat is een prima advies. De I Tjing zegt het bij monde van Richard Wilhelm zo: Zijn zonder rust en zonder haast. Wat is dat toch goed geformuleerd!
Er is niet veel veranderd sinds Thomas Norton deze woorden iets meer dan vijfhonderd jaar geleden neerschreef. Nog steeds zijn velen op zoek naar de Steen der Wijzen, of naar verlichting, zoals de vol­tooiing van het Grote Werk tegenwoordig meestal wordt omschreven. Maar weinig studenten (ik citeer weer Thomas Norton) zijn begiftigd met doorzettings­vermogen. Zij verkeren in grote haast en zij vinden het werk te lang duren. Zij willen dat je de Natuur geweld aan doet en het elan van sommigen van hen is zozeer als een strovuur dat het na zes maanden ge­heel is opgebrand. Velen bedenken zich na een week, sommigen na vierentwintig uur. Een aantal van hen bekent zich een maand lang zeer fervent tot onze Kunst, maar aan het einde van de maand willen ze er niets meer mee te maken hebben. Voor zulke types zou het beter zijn zich er verre van te houden en hun tijd niet te verspillen aan de beoefening van onze Kunst. Laat deze vlinders fladderen waarheen zij wil­len.

Vlindergedrag oftewel consumenten gedrag. Dat is er ongetwijfeld altijd geweest. Lees er de leraren van de verschillende tradities maar op na. Al die testsituaties, smalle doorgangen op de weg, om het winkelende publiek buiten te houden.
Spiritueel consumentengedrag is van alle tijden, maar ik heb wel de indruk dat het in deze tijd meer dan voorheen hoogtij viert. Je kunt alles overal kopen met je creditcard, één druk op de knop en de volgende dag wordt het bezorgd. Geluk, wijsheid, tot in de wijkkrantjes wordt het aangeboden, hapklaar geluk, en niet te duur, succes gegarandeerd. Waarom zou je dan stilstaan? Om je heen kijken? De moeite nemen om kennis te maken? Risico lopen? Waarom? Als het ook anoniem kan. Zonder relatie.
Ja, waarom? Omdat je juist dit, het meest eenvoudige en nabije, niet kunt krijgen en niet kunt kopen. Je kunt het alleen maar ontvangen. En ontvangen kun je alleen wanneer je gevend bent.

Op de Weg moet alle commercialiteit worden losgelaten. Wederzijdsheid is het sleutelwoord. Het is ‘free giving’ van beide zijden.
Een commerciële verhouding kan anoniem zijn. Een geestelijke verhouding is van aangezicht tot aangezicht.
En dat geldt niet alleen voor de eerste ontmoeting.

*

Het is heel plezierig om een tijdlang regelmatig voor dit weblog te schrijven. Er ontstaat een wisselwerking met de lezers (inderdaad de wederzijdsheid waarover ik hierboven schrijf) en dat is inspirerend. Maar nu stop ik er toch even mij. Ik ga mij een paar weken aan mijn andere schrijfwerk wijden. Er is een kort verhaal dat op afronding wacht. Dat komt nu eerst. En zo is er nog het een en ander. Bij leven en welzijn dus tot over een paar weken, lieve lezer.