Reisgenoten (6)

VERHALEN OP DE WEG

Er wordt heel wat gebeden op de weg.
Niet iedereen staat daar even positief tegenover. Er zijn er die zeggen dat het noodzakelijk is om in de spanning te blijven staan, aanwezig te blijven en ontspannen te zijn, hoe onmogelijk dat misschien ook lijkt, en dat bidden in essentie een poging is om toch nog de macht te houden. Zij zeggen dat bidden een laatste rest is van magisch denken, want waarom zou een opperwezen met een totaal overzicht door iets dat jij zegt op andere gedachten worden gebracht? Welke andere gedachten? En waarom zou hetgeen jij wenst beter zijn of juister zijn binnen het totale weefsel. Waar haal je de arrogantie vandaan om te menen dat de totaliteit van zijn dient te fungeren als jouw speciale Sinterklaas? Wat zou dat voor een God zijn?
Daar valt weinig tegen in te brengen. Daar kan ik het alleen maar mee eens zijn – met een kleine toevoeging. Zoals een rabbijn met wie ik een tijdlang ben opgetrokken het formuleerde: ‘Inderdaad, de God waarin u niet gelooft, daar geloof ik ook niet in.’

En toen was daar opeens de zachte en toch duidelijke stem van een vrouw, Margaretha was haar naam, mijn leidsvrouw toen ik net bewust aan de weg was begonnen, die zei: ‘Eigenlijk is er maar één vorm van bidden die in een onmiddellijkheid opstijgt – wanneer wij – waar dan ook om – in de allergrootste nood zijn. En dit is meestal woordeloos. Het is alsof op zo’n moment de mens alle mogelijkheid in elke vorm voorbij vliegt en regelrecht zich wendt tot de Enige die deze nood horen, begrijpen en oplossen kan.’
Haar woorden troffen mij. Zij sloten precies aan bij wat ik al deed, van nature, maar wat ik eigenlijk nooit bidden had genoemd, omdat het niet iets was dat ik buiten mij deed, op buiten gericht, of binnen mij deed, op binnen gericht, maar omdat het op een niet te categoriseren manier het laatste was wat ik steeds weer was en deed wanneer ik aan het eind van mijn Latijn was.

En zo bid ik nog steeds. Niet omdat ik het doe, maar omdat ik het ben. Als ik ben uitgesproken en niets meer kan en toch ten volle ben – dat noem ik bidden.
En wordt dat gebed beantwoord? ‘Ja,’ zei Margaretha, ‘de heilige spontaniteit uit het diepst van je hart, dat wordt altijd beantwoord.’

De heilige spontaniteit uit het diepst van je hart. En het antwoord ‘vliegt voorbij iedere vorm’ het hart in. Natuurlijk heeft dat ook gevolgen voor het concrete bestaan. Als benauwenis niet meer bepalend is, verandert alles.
Dat is iets anders dan een muntstuk werpen in Gods kauwgomballenautomaat, even geduld opbrengen, en als je dan de klik hebt gehoord, beneden uit het vakje het beoogde product opdiepen.

*

Een andere reisgenoot, Gerard Groen, vertelde mij een paar jaar geleden een verhaal over bidden – het andere bidden. Ik heb het verhaal iets veranderd. Bij Gerard, die een joodse achtergrond heeft, was de hoofdpersoon een jood, Moos genaamd. Ik heb er een vriend met een christelijke achtergrond van gemaakt. Joods of christelijk, het verhaal spreekt voor zich.

Een vriend van mij had een belangrijke afspraak in het centrum van de hoofdstad. Hij zocht naar een parkeerplaats, maar het was vrijdagmiddag en er was nergens een plaatsje te bekennen. Als hij niet gauw iets vond, kwam hij beslist te laat.
Mijn vriend is christelijk opgevoed, maar hij doet er, zoals men dat zegt, niets meer aan. Maar nu was hij ten einde raad en wanneer je ten einde raad bent val je makkelijk terug in oude gewoontes. Dus begint hij te bidden: ‘Lieve Heer, alstublieft help mij, geef mij een parkeerplaats, zodat ik op tijd kom,’ en hij begint allemaal beloften te doen: ‘Als u mij helpt, zal ik meer tijd met mijn kinderen doorbrengen, ik zoek geen ruzie meer met mijn vrouw, ik stop met drinken en ik ga niet meer vreemd.’ Op dat moment ziet hij opeens een parkeerplaats, een prachtige, ruime parkeerplaats, die daar wenkend op hem staat te wachten. Hij schuift zijn auto er snel in, draait het raampje open en roept omhoog: ‘Laat maar, God, het hoeft niet meer. Ik heb er al eentje gevonden.’

(wordt vervolgd)