Therapie en geestelijke weg (3)

THERAPIE EN GEESTELIJKE WEG (3)

Ik hecht niet aan de term karma. Dat is een technische term die je door een andere kunt vervangen, zoals conditioneringspatroon of karakterstructuur of ‘ik’. Waar het mij om gaat is dat ik het geloof (want het is een geloof!) niet deel dat het psychisch lijden van de mens het gevolg is van ervaringen uit de kindertijd.
Ik heb dat soms wel tijdelijk zo ervaren. Ik heb sinds mijn 23e jaar verschillende vormen van therapie doorlopen en ik heb daarin regelmatig pijnlijke kinderervaringen doorleefd, maar altijd weer mondden die ervaringen uit in het besef van schuldloosheid, van oorzaakloosheid en tenslotte van dankbaarheid. Vergeving, het teruggeven van het gebeurde aan het leven, aan de groter dan persoonlijke werkelijkheid, is wat mij betreft het enige dat telt.

*

Op verschillende manieren kom ik steeds weer terug bij hetzelfde. Er is een steen in het water gegooid. Ik volg de kringen in het water terug naar de steen. Over de kringen valt het een en ander te zeggen, die gebeuren in tijd en ruimte. En de steen? De steen is een mysterie.
Ik ben geen psychotherapeut meer, al geruime tijd niet meer. Maar niets gaat mij zo aan het hart als het lijden van mensen en waar ik kan bijstaan wil ik bijstaan. In dat opzicht ben ik nog steeds een verwant.
Wanneer iemand, toen ik nog als psychotherapeut werkte, zei dat hij leed aan het verleden, zei ik niet: ‘Nee, je lijdt niet aan het verleden, dat zijn alleen maar kringen in het water, je lijdt aan jezelf.’ Ik nam de kringen in het water serieus. Ik zag ze als de ervaringswerkelijkheid van de persoon. Niet als de laatste werkelijkheid, maar als de creatieve verbeelding van de persoon.
In het psychodrama dat de persoon omtrent zichzelf creëert en tegelijkertijd ontdekt, is de draad aanwezig die leidt door het labyrint. Daarvan was ik en daarvan ben ik overtuigd, want alles, ook het labyrint – de geïsoleerde ik-structuur, de hel die het bestaan is geworden – komt voort uit liefde en in alles is nog steeds het vrije besef als reddend beginsel aanwezig.
Dan moet men de draad natuurlijk wel willen opnemen. Velen zijn zo gefascineerd door het labyrint, dat zij de draad vergeten.

*

Er is geen geleidelijke weg uit onwetendheid. Verlichting is onmiddellijk. Het is een gaan of een niet gaan. Je kijkt een leven lang naar jezelf in de spiegel en beleeft daar van alles bij, en dan blijkt dat het hele universum in de spiegel te zien is en je keert je om. Je meende altijd dat je nodig had, dat je tekort kwam en dat je moest krijgen; nu besef je dat je bent en dat je geen behoeftige bent maar een gever. Je bent doordrongen van de gezondene en daardoor zelf een gezondene. Dat was je altijd al, maar je wist het niet. Nu zie je wat je ziet en je weet het.
In een joods commentaar op het Bijbelboek Leviticus wordt gezegd dat de ramen van de tempel aan de binnenkant smal waren en breed aan de buitenkant, en vervolgens wordt er aan toegevoegd: om het licht te laten uitstralen in de wereld.
De mens kan als een tempel zijn: een huis van God. Bij de onwetende mens is het bouwwerk een fort. De ramen zijn aan de binnenkant breed en smal aan de buitenkant. Zodra echter niet meer wordt geprobeerd het licht uit de omgeving op te zuigen om de verzadiging te bereiken die het ‘ik’ als het hoogste goed beschouwt, vindt een ommekeer plaats. Het licht dat wordt herkend als de essentie van alle dingen, wordt doorgegeven en straalt uit naar buiten. Het bouwwerk wordt een tempel. Dat kun je verlichting noemen.

*

Mijn weg is een geestelijke weg. Dat is een andere tak van sport dan de psychologische weg.
Het kan verwarrend zijn dat beide sporten op hetzelfde veld kunnen worden gespeeld en dat er een overloop is van de bezoekers. Dit is echter alleen maar verwarrend als men blijft volhouden dat het dezelfde sporten zijn.