Therapie en geestelijke weg (5)

Zo zijn er meer landschappen.

Een waterlandschap bijvoorbeeld.
Land en water. De oceaan dringt het land in. Een inham. Dieper en dieper het land in. Smaller en smaller. Tot het water niet verder kan.
Na enige tijd slibt op de overgang van oceaan naar land het water dicht. Hoe dat komt? Wind en zand en stroming mogelijkerwijs. Eb en vloed zullen hierbij ook wel een rol spelen. Ik weet het eigenlijk niet. Ik weet dat het een feit is, want ik zie het, maar hoe het komt?
Het wordt een moerassig gebied, waar weer wat later struiken opschieten en waar vervolgens bomen het van de struiken overnemen. Niets herinnert meer aan de brede doorgang waar het zeewater doorheen kolkte. De oceaan ligt ergens in de verte – je kunt hem nog ruiken en je kunt hem nog horen.
In het land achter de brede begroeide natuurlijke dijk is inmiddels een serie binnenmeren ontstaan, verbonden door kreken. Libellen zweven boven het water. Watervogels nestelen in het riet. Als het lente wordt hoor je de kikkers kwaken, weer wat later in het jaar hoor je de krekels.

*

Een vulkanisch landschap.
Het binnenste van de aarde spuit naar buiten, gasvormig, vloeibaar, gesteente, as, hoger en hoger, tot de zwaartekracht het doet terugbuigen naar het aardoppervlak, waar het als een lavastroom omlaag stort, verder en verder neerwaarts, tot de lava stolt.
Eerst is er niets te zien, dan is er gas, een en al damp en rook, vervolgens is het een stroom van vuur, die vloeibare vorm aanneemt en ten slotte in de meest grillige vormen stolt tot lavasteen.

*

Een religieus landschap.
God wordt geest wordt mens.

*

Een spiritueel psychologisch landschap.
Zo heb ik er vaak naar gekeken. Ontelbare malen heb ik plattegronden van deze spiritueel psychologische wereld op ramen en glazen getekend. Het is een mooi plaatje. Er klopt ook wel iets van, vermoed ik, maar het blijft een schema. En het levende landschap is niet in een schema te vangen. Zo ziet het in schema gebrachte psychologisch spirituele landschap eruit:

Geest wordt ziel wordt persoonlijkheid. Persoonlijkheid manifesteert zich via denksysteem, emotioneel systeem, fysiek lichaam en vervolgens via relaties met de omgeving. Dit heet incarnatie.
Persoonlijkheid waant zich geïsoleerd en middelpuntig. Overal staan lijntjes omheen. Alles is afgebakend in ik en de ander, in man en vrouw, in goed en kwaad. Het is een landschap vol geheimen en alle pijlen wijzen naar binnen. Persoonlijkheid wordt eilandbewoner – angstig, schaamtevol, schuldig, beschuldigend, eenzaam. Dit heet lijden.
Het lijden zet zich voort, tracht zichzelf op te heffen, streeft verkeerde oplossingen na (tracht de dorst te lessen door zout water te drinken) en verscherpt en verhevigt. Dit heet crisis.
Totdat de waan van isolatie en middelpuntigheid wordt doorbroken. Dit heet de grote sprong. Sommigen noemen het proefpad. Weer anderen noemen het niets en danken God op hun blote knieën.
Wanneer de waan wordt doorbroken, vindt toewending naar de ziel plaats van denken, voelen en handelen. Persoonlijkheid gaat actief responderen en resoneren op de ziele-impulsen. Parallel aan een verdieping van de wisselwerking met de ziel ontstaat een verrijking van het contact met de omgeving. Het is het einde van de slavernij, van zowel de slavenmeester als van de slaaf. Dit heet inwijding. Anderen noemen het uittocht uit Egypte. Weer anderen spreken over bevrijding.
Persoonlijkheid wordt instrumenteel, ziel wordt geestelijk. Dit noemt men de weg terug. Sommigen noemen het levensvervulling. Of het enige dat telt.

*

Op de overgang van persoonlijkheid en geest is een brede strook die ziel wordt genoemd. Het is er stil, er rijden geen trams, er zijn geen wegen en paden (vandaar dat het ook wel het ongebaande wordt genoemd), de sterren flonkeren er aan de hemel en er zwerven wonderlijke gestalten rond – gestalten van hulp en genezing.

Hierover later meer.