Toen en nu (5)

En zo is het nu ook in mijn verlangen naar de vrouw die ik heb en niet meer heb. Ook hier heb ik niet op de gong geslagen. Ook deze tijd van seksuele onthouding ben ik gaan herkennen als een vastenperiode die mij door het leven is aangezegd en waarbij ik niet kan bepalen hoe lang het duurt.

Net zoals wanneer ik van voedsel aan het vasten ben, nemen mijn zintuiglijke vermogens toe. Ik ruik, zie en proef beter. Ik ruik geuren op straat die ik nooit eerder heb geroken, ik wist niet dat er zoveel verschillende vrouwen op de wereld waren, ik loop met een schetsboek in mijn hoofd en maak portret na portret, wat een variëteit, het is een voortdurend kiemend bestaan. Ik ervaar ook een grotere warmte in mij, psychisch maar vooral fysiek, een uitdijende cirkel van warmte in mij en om mij heen. Het is het vuur dat ik niet richt en bundel, maar dat mij doordringt.

Pas nu ik dit aan het schrijven ben, dringt het tot mij door dat ik weer eens, voor de zoveelste keer, in praktijk aan het brengen ben wat de Tibetaanse leraar Longchenpa meer dan 600 jaar geleden zo helder en wonderschoon heeft verwoord:
Kijk onbevangen naar wat er ook verschijnt op het moment dat het verschijnt. Door te ontspannen in deze staat treedt gewaarzijn op, zonder dualiteit, in zichzelf bevrijd. In dit gewaarzijn is geen grijpen naar verschijnselen alsof ze iets zouden zijn. Aldus, omdat wat verschijnt de werkelijkheid verrijkt, zijn de objecten van begeerte ornamenten van het werkelijkheidsveld.
Ik las deze regels 30 jaar geleden voor het eerst. Meteen toen ik ze las, wist ik dat ik hiermee mijn meditatiethema had ontvangen. Het is zowel een praktisch advies, dat ik kan opvolgen, als ook een beschrijving van het geschenk dat is meegegeven in ruimte en tijd – het geschenk waarvoor ik niets extra hoef te doen. Ik hoef mij er alleen maar voor te openen.
Ik vind het een treffende beschrijving: van objecten naar ornamenten. Objecten zijn buiten mij, ornamenten zijn deel van het veld waarvan ikzelf ook deel uitmaak. Met objecten kan je, zoals ik dat noem, een commerciële verhouding hebben, je kunt ermee ‘dealen’, ornamenten daarentegen zijn vormen van expressie. Vrouwen kunnen voor mij objecten van begeerte zijn, dan zijn het anderen, die mij een bepaald product kunnen leveren, waardoor ze een bepaalde waarde hebben of waardeloos zijn, maar wanneer deze producttoekenning niet plaatsvindt en er niet de kramp van moeten is, kan er ontspanning en verbondenheid zijn. Alles kan geboren worden zoals het gebeurt. Wat een geluk!
Ik beleef het, en ook dit wat ik beleef wordt door Longchenpa even verder in de tekst kort samengevat: Aldus wordt begeerte onderscheidend gewaarzijn, de eenheid van gelukzaligheid en openheid.

En net zoals wanneer ik van voedsel vast, weet ik dat honger niet het grootste probleem is. De werkelijke opgave zijn de gedachten die niet kunnen of niet willen rusten in de spanning en die eraan proberen te ontkomen door mij een andere wereld voor te spiegelen.
Het gemis is niet het probleem, maar de opstandigheid. De rebellie tegen de beperkingen die eigen zijn aan dit bestaan. Het niet erkennen van de werkelijkheid en het niet willen ervaren van de eventuele frustratie. Deze opstandigheid bedient zich van het voorstellingsvermogen en belooft dat we via de fantasie kunnen uittreden uit de situatie en daar in dat andere rijk voldoening kunnen vinden.
Als ik dat geloof, beter gezegd als ik daarin trap, kan ik mijn ogen sluiten en de films afdraaien die in een mum van tijd tevoorschijn getoverd kunnen worden. Er is een filmotheek voor alle gelegenheden. Voor alle frustratie is er wel een mijmering of een dagdroom beschikbaar. En al die films lijken even soelaas te bieden, maar blijken al snel net zo dorstlessend te zijn als zeewater.
Ik weet inmiddels dat fantaseren geen oplossing biedt. Zoals ook het koesteren van schuldgevoelens of wraakgevoelens geen oplossing biedt. Het brengt mij alleen maar verder van huis, namelijk in een pseudo-bestaan: het land van hoop en vrees waar gouden dromen en nachtmerries elkaar opvolgen. En als je je daar eenmaal hebt gevestigd, kom je er niet zo makkelijk meer uit.

(wordt vervolgd)