Wassen en schrobben – in mededogen (5)

Ik schreef de vorige aflevering en was er tevreden over. Maar vannacht werd ik wakker en alleen met mijzelf in het duister wist ik dat er iets aan ontbrak, en na een tijdje wist ik ook wat. Ik schrijf over de aanloop naar vergeving, de opstap tot, maar niet over datgene waar het eigenlijk om draait: het toch altijd weer onbegrijpelijke punt waarop het gebeurt, de val in de vergeving.
Ik ging vervolgens de situaties na in mijn leven (soms veel moeilijker en pijnlijker dan de gebeurtenis met Leo) waar vergeving plaatsvond en ik zag dat vergeven niet een stapsgewijs proces was, waarbij ik fasen kon afturven. Daar waar vergeving plaatsvindt is het niet alleen iets wat ik doe, maar ook iets wat met mij gebeurt. Ik verlos niet alleen, ik word ook verlost.
Ja, dat ontbrak eraan.

Natuurlijk kan ik een heleboel doen. Ik kan mijn emoties beheersen, ik kan begrip opbrengen, ik kan mij inleven, ik kan ophouden met ‘overdrijven en onderdrijven’, ik kan merken wanneer ik mij afwend, ik kan doorvragen, ook waar het tegen mijn ik-heb-altijd-gelijk belang ingaat, ik kan met andere woorden hetgeen ik denk en voel zo schoon mogelijk inzetten. Dat helpt om te verwerken, maar het essentiële punt van vergeving is daarmee nog niet bereikt. Het is een goede intentie. Dat is heel belangrijk en je kunt mij daar ook op aanspreken, net zoals ik de ander daarop kan aanspreken. Maar wanneer dat ene niet gebeurt, blijft het bij begrip en bereidheid.
Dat ene, dat kennelijk – zo is mijn ervaring in ieder geval – niet maakbaar is en niet beheersbaar.

Longchenpa spreekt in Het Juwelenschip over mededogen dat niet oprijst en niet ophoudt te bestaan.
Ik beaam dit, zo beleef ik het ook. Mededogen is eigen aan de grond van het zijn. In mijn taal: het gezicht van de leegte is mededogen. De christenen noemen het Gods genade.

Er is een lange voorgeschiedenis van verwerken en loslaten, van malen en woede en twijfel en zelfhaat en acceptatie, maar het vergeven zelf is een sprong, een springen en een opgenomen worden. Op het punt waar het vergeven plaatsvindt, geef ik mij uit handen. En laat ik mij oplossen.

Niet-vergeven is een ziekte. Het is de primaire gekte van de mens om zich te verheffen boven mededogen. Zich daarbuiten te plaatsen. Dit kan een kortstondige ziekte zijn, het kan een chronische ziekte zijn. Het is een van de ergste, meest ingrijpende kwalen, die er bestaan.

Alles in mij dringt naar vergeving. Maar, en dit is de clou, ik kan alleen maar een einde maken aan deze gekte wanneer ik zelf ben vergeven. Ik kan niet vergeven zonder vergeven te zijn.
Het gaat er niet om dat ik mededogen voel, maar dat ik besef dat mededogen mijn staat van zijn is en dat ik daar met huid en haar, met al mijn herinneringen en al mijn gedachten in ben opgenomen.

De vraag is dus niet: vergeef ik? Vergeef ik Leo en de Leo’s? Maar geef ik mij aan de vergeving en laat ik oplossen wat ik vasthield en wat ik tot nu toe mijzelf noemde?

(slot volgt)