De winkeldeur staat weer op een kier. Ik ben nog niet helemaal beter, maar wel voldoende hersteld om weer actief te kunnen schrijven. Het was een pittige griep. Hartelijk dank voor de vele lieve, vriendelijke en opbeurende berichten.
*
Ook terwijl ik in bed lag, bleef ik aantekeningen maken over vergeving en mededogen. Ik vind dit zo’n interessant thema. En ik niet alleen.
Ik heb zelden zoveel reacties ‘achter de schermen’ gekregen als bij deze artikelenserie. Het thema vergeving en mededogen maakt veel los. Twee soorten vragen komen steeds terug:
- Vragen over vergeven en vergeten.
- Vragen over jezelf vergeven.
Ik zal er iets over zeggen voordat ik in de volgende aflevering tot een afronding kom.
Vergeven en vergeten. Vergeven is zoals ik het zie om te beginnen iets dat plaatsvindt in jezelf. Dat wil zeggen dat je ook kunt vergeven als de ander niet dat diepe gesprek/contact met je wil aangaan of kan aangaan (omdat hij of zij bij voorbeeld is overleden). Je zet de gedachten van gedupeerd zijn en wrok niet voort (deze mentale yoga staat ons mensen ter beschikking) en zet de deur open voor de mogelijkheid die je niet kunt overzien. Wanneer je deze yoga beoefent, betreed je de rivier van mededogen en je biedt je daarin aan om gewassen en geschrobd te worden.
Dit is een heel belangrijk moment, altijd weer wanneer het gebeurt, in het menselijk bestaan. Het is nooit routine. Zoals geboorte en sterven en een liefdesverklaring geen routine zijn.
En dan is daar die ander die dit kan beantwoorden en zelf ook de rivier van mededogen kan betreden. Maar ook wanneer die ander dit doet, is het nog steeds mogelijk dat hij of zij zo verankerd is in het oude gedrag, zich daarmee zo identificeert, dat hij of zij al snel weer de oude gedaante aanneemt en de oude gewoontes oppikt.
Mededogen is niet blind en romantiseert ook niet. Mededogen is ook niet per se ontvankelijk. Eigen aan mededogen is een helder onderscheidingsvermogen en het erkennen van grenzen. Om een grof beeld te gebruiken: een kachel waaraan ik mij brand, kan ik vergeven, maar ik ben er vervolgens wel attent op of hij weer zo heet is, en als hij weer zo heet is, kom ik er niet te dichtbij in de buurt.
Dus ja, ik kan vergeven en toch ook afstand houden, in behoedzaamheid. Het een is niet met het ander in strijd, vooropgesteld dat mijn behoedzaamheid vrij is van wrok en argwaan en de grenzen geen doel op zich worden.
Lastig hoor om te onderscheiden tussen hardheid en behoedzaamheid. De psyche is zo listig in zijn behoefte zichzelf in stand te houden, en de behoefte om te straffen kan bovendien zo diep ingevreten zijn. Maar toch, het zogenaamd klakkeloos vergeven en de oplichter weer zonder controle penningmeester van de vereniging laten zijn, heeft niets met vergeven te maken. Het is een vorm van medeplichtigheid.
Jezelf vergeven. Ik hou niet zo van die term. Ik geloof eigenlijk ook niet dat het mogelijk is jezelf te vergeven. Vergeven is jezelf uit handen geven en dat staat haaks op de gerichte activiteit van het vergeven van jezelf.
Je kunt natuurlijk wel merken dat je vanuit oude, aangeleerde overtuigingen iets dat je hebt gedaan, en mogelijk ook iets dat je bent, hebt verworpen en je kunt vervolgens, wanneer je meer vrijkomt van die oude invloeden, stoppen met deze vorm van zelfhaat en zelfbeschuldiging. Zo’n zelfinzicht en de acceptatie die daarvan het gevolg is kan grote gevolgen hebben voor de rest van je leven. Het is heerlijk wanneer de spanning wijkt van het boze oog dat zo lang op je heeft gerust. Maar vergeving is toch iets anders dan zelfinzicht en acceptatie.
Ja, letterlijk iets anders: voor vergeving heb je het andere nodig. Vergeving ervaar je, wanneer het plaatsvindt, niet als iets dat je zelf hebt gedaan, maar als iets waarvoor je dankbaar bent. Je bent bereid en je biedt je aan, maar het is genade wanneer je in de vergeving wordt opgenomen.
(slot volgt nu echt)
stil, ontroerd, dankbaar