Zorg dat je leven je lief is

Even een intermezzo. Voor de liefhebbers.

Pas geleden citeerde ik uit de afscheidslezing die Hanneke gaf, nu bijna 9 jaar geleden, nadat een half jaar tevoren bij haar de ziekte van Alzheimer was gediagnosticeerd. Peter Snel stuurde mij een paar fragmenten uit die lezing op, waarvoor mijn hartelijke dank. De titel van de lezing was: Zorg dat je leven je lief is.
Toen ik dit aan onze dochter, Anna Myrte, vertelde, bleek dat zij de uitgeschreven tekst van de gehele lezing in haar bezit had en dat ze er zelfs een soort voorwoord bij had geschreven. Zij stuurde mij de tekst op en toen zag ik, ik herinnerde het mij opeens weer, dat ik Hanneke indertijd had ingeleid.
Wat later, na nog eens verder speuren, vond ik een tekst die Hanneke de dag na de lezing had geschreven op haar blog.
Dat zijn dus bij elkaar vier op elkaar aansluitende verhalen. Eerst Hanneke’s terugblik, dan het verhaal van Anna, vervolgens mijn inleiding en ten slotte de lezing zelf.

Ik vond het ontroerend om die vier zo bij elkaar te zien. Het drong tot mij door dat wij dat goed hebben gedaan, zo met de mensen die ons nabij waren en ook zo ritueel. We gingen bewust en zichtbaar, openlijk, het nieuwe gebied in – ons laatste gezamenlijke project. Er was niemand die ons dit aanraadde, we moesten het met elkaar uitvinden, improviserend op het levensthema dat zich aandiende – het thema alzheimer. En ik zie nu hoe de essentie van haar geestelijk testament, zo noem ik die lezing, ons de afgelopen jaren tot leidraad is geweest, tot nu aan toe: Als je leven je lief is neem je aan wat je in de weg zit om ontspannen aanwezig te zijn.
Ik kan het iedereen aanbevelen. Laat je niet door schaamte bepalen! Houd het niet geheim! Maak de mensen die je lief zijn, de mensen met wie je samenwerkt, je naasten, deelgenoot! En als het even kan: geef er op een rituele wijze vorm aan, net zoals je dat doet met een geboorte, een kroonjaar, een overlijden! Hoe verdrietig ook, laat het toch ook een viering zijn!

Ik begin met Hanneke’s terugblik.

*

Gisteravond heb ik mijn afscheidslezing gegeven. In Utrecht. Voor Lazuli.

Mijn motto was en is:

Als je leven je lief is
neem je aan wat je in de weg zit
om ontspannen aanwezig te zijn.
Dat gaat niet vanzelf,
het is zowel opgave als mogelijkheid.
Het is je levensweg!

Hierover heb ik persoonlijk en concreet gesproken. De lezing wordt uitgewerkt. Ik wil nu iets vertellen over hoe ik het vond om de lezing te houden.

Ik werd van het begin af aan zo ontroerd van de gezichten die ik zag.
Ieder gezicht dat binnenkwam kende ik, ook al wist ik er vaak geen naam meer bij.
Ik was werkelijk beduusd en hield ook maar niet op met roepen:
‘ik ken ze allemaal zo goed!’ En dat was waar.
Nu ik dit opschrijf komt de ontroering even sterk weer terug.
Ik had me toch op een bepaalde manier ingesteld op ‘een gezelschap’,
maar dit waren mensen waar ik van hield.

En natuurlijk was ik ook blij dat het stuk dat ik thuis had voorbereid,
zo precies uitdrukte wat ik op het moment dat ik daar stond ervoer.
Alles klopte.
Het was heel intiem.
Iedereen was lief.

Bovendien is het natuurlijk extra fijn dat ik ook zo over ‘mijn Alzheimer’
heb kunnen spreken – ervan getuigen eigenlijk.
Het heeft mij in elk geval geïnspireerd om ermee door te gaan,
zo persoonlijk en tevens objectief mogelijk te vertellen
over ‘mijn Alzheimer’ en het verloop ervan.
Het idee dat ik erover kan blijven schrijven
vergroot mijn benieuwdheid naar de ontwikkeling.
En ik denk er nu dan ook over om dat te gaan doen in artikelen
en eventueel zelfs een boek!

Ons hele huis staat vol met de prachtige bloemen die ik heb gekregen. Dank. Dank. Dank.

Tenslotte dank ik mijn lieve vriendin Els Donkers voor de liefde en
de zorg waarmee zij dit voor mij voor elkaar heeft gebracht,
en ik dank Irma voor de gastvrijheid en hartelijkheid waarmee ze mij en de
mensen op haar plek heeft ontvangen!

(wordt vervolgd)